Intervistë me Elton Korbi, Administrator i Përgjithshëm i Albsig Invest dhe President i Shoqatës së Siguruesve të Jetës, Pensioneve dhe Fondeve të Investimit
Aplikimi i kolonës së dytë të pensioneve private është një domosdoshmëri për të sjellë stabilitetin afatgjatë të sistemit të pensioneve.
Elton Korbi, Administrator i Përgjithshëm i Albsig Invest dhe President i Shoqatës së Siguruesve të Jetës, Pensioneve dhe Fondeve të Investimit, thotë për “Monitor” se aplikimi i kolonës së dytë në sistemin e pensioneve do të zgjidhte problemin e pensionit në afatin e mesëm dhe të gjatë.
Krijimi i një burimi të dytë të ardhurash për pensionit do të shtonte mirëqenien e individëve në moshën e pensionit dhe do të ulte gradualisht barrën mbi buxhetin e shtetit për të financuar skemën e pensioneve.
Dizavantazhet e kolonës së dytë, sipas tij, mund të shtrihen vetëm në periudha afatshkurtra, duke sjellë një mungesë të ardhurash në kolonën e parë.
Gjithashtu, zbatimi i një kolone të dytë kërkon infrastrukturë dhe rregullime që mund të jenë komplekse dhe kërkojnë kohë për t’u zhvilluar, por edhe vëmendje të veçantë për të shmangur barrën financiare mbi qytetarët dhe për të menaxhuar rreziqet e tregut.
Cilat do të ishin avantazhet dhe dizavantazhet e aplikimit të një kolone të dytë të detyrueshme në sistemin e pensioneve? Besoni se aplikimi i një kolone të dytë do të zgjidhte në afat të gjatë problemet me skemën aktuale?
Aplikimi i kolonës së dytë të pensioneve në sistemin e pensioneve, e ashtuquajtura pensionet nga punësimi apo kolona e pensioneve vetëkapitalizuese, sjell përfitime të gjera në ekonomi, por padyshim dhe sfida. Avantazhet e kolonës së dytë të pensioneve janë të shumta.
Së pari, aplikimi i kolonës së dytë në sistemin e pensioneve do zgjidhte problemin e pensionit në afatin e mesëm dhe atë afatgjatë, ku individët, përveç pensionit shtetëror, do të kenë dhe një mundësi nga një e ardhur tjetër.
Pasja e një burimi të ri të pensionit sigurisht që rrit mundësinë e krijimit të të ardhurave të kënaqshme për moshën e pensionit. Duke ndarë kontributet mes kolonës së parë (pensionit shtetëror) dhe së dytës (fondet private të detyrueshme), pensionistët nuk do të mbështeteshin vetëm te buxheti shtetëror, gjë që rrit sigurinë për të ardhmen.
Së dyti, kolona e dytë e detyrueshme do të inkurajonte kursimin afatgjatë dhe do të ndihmonte individët të sigurojnë fonde shtesë për pension.
Së treti, implementimi i kolonës së dytë ka ndikim në zhvillimin e tregut të kapitaleve ku fondet e pensionit do zënë një rol të rëndësishëm si investitor kryesor institucional në këtë treg.
Kontributet e mbledhura në kolonën e dytë zakonisht investohen në tregje financiare, gjë që mund të çojë në rritje të investimeve në ekonomi dhe të mbështesë zhvillimin ekonomik.
Rritja e vazhdueshme e pensioneve në kolonën e dytë apo atë të tretë, zhvillon në mënyrë të përshpejtuar tregun e kapitaleve.
Për sa u përket disavantazheve potenciale që mund të sjellë aplikimi i kolonës së dytë të pensioneve duhet theksuar se nëse kolona e dytë e pensioneve konceptohet dhe zhvillohet në mënyrë të kujdesshme dhe të duhur, nuk paraqet asnjë disavantazh në periudha afatgjata.
Në periudha afatshkurtra mund të sjellë një mungesë të ardhurash në kolonën e parë, pra pensionet shtetërore, por edhe në këtë rast, kjo mungesë do plotësohet pikërisht nga investimi që kolona e dytë e pensioneve do bëjë për të plotësuar mungesën e krijuar. Gjithashtu, zbatimi i një kolone të dytë kërkon infrastrukturë dhe rregullime që mund të jenë komplekse dhe kërkojnë kohë për t’u zhvilluar.
Për ta përmbledhur, aplikimi i kolonës së dytë të pensioneve në sistemin e pensioneve në Shqipëri tashmë është kthyer në një domosdoshmëri dhe duhet të fillojnë sa më parë, padyshim pas kryerjes së një studimi të kujdesshëm, realiste dhe me parashikime të qarta për të ardhmen se ku duam të arrijmë.
Kolona e dytë e pensioneve mund të sjellë përfitime për stabilitetin afatgjatë të sistemit të pensioneve, por kërkon vëmendje të veçantë për të shmangur barrën financiare mbi qytetarët dhe për të menaxhuar rreziqet e tregut.
Çfarë ndryshimesh thelbësore do të sillte kolona e dytë e pensioneve nga kolona e tretë vullnetare që ofron tregu sot, me përjashtim të kontributit të detyrueshëm?
Kolona e tretë vullnetare u jep individëve fleksibilitet në vendimin për të kursyer apo jo, ndërsa kolona e dytë do të ishte e detyrueshme.
Kolona e tretë u mundëson pjesëmarrësve më shumë liri në zgjedhjen e fondeve dhe niveleve të kontributit, ndërsa kolona e dytë e detyrueshme do të rregullohej nga shteti dhe do të kishte struktura dhe rregulla të përcaktuara. Individët në fillimin e një pune dhe gjatë saj, nuk mendon për sigurimin e një pensioni adekuat.
Ky fenomen është një eksperiencë globale jo vetëm në Shqipëri.
Për këtë arsye ata në një farë mënyrë duhet të incentivohen apo detyrohen të kursejnë për një periudhë ku të ardhurat do të duhen më së shumti që është mosha e pensionit. Kontributi për një fond pensioni në kolonën e dytë apo të tretë nuk është një shpenzim por shkon në llogarinë individuale e cila investohet sipas dëshirës.
Si i vlerësoni rezultatet e vendeve që kanë aplikuar deri më sot një kolonë të dytë të pensioneve?
Shumë vende kanë aplikuar kolonën e dytë të pensioneve, duke përfshirë vendet e Evropës Lindore, si Polonia dhe Hungaria. Disa prej këtyre vendeve janë përballur me sfida për shkak të vendimmarrjeve jo të kujdesshme, ndërsa disa të tjera kanë pasur suksese të jashtëzakonshëm.
Disa nga problemet e shfaqura gjatë aplikimit të kolonës së dytë të pensioneve janë adresuar duke rregulluar normat e kontributit dhe skemat e investimeve për të siguruar që fondet të jenë të qëndrueshme dhe të sigurojnë kthime të mjaftueshme.
Arsyeja e aplikimit të kolonës së dytë të pensioneve nga këto vende ka qenë pikërisht fakti se këto vende po hasnin probleme në sistemin e tyre shtetëror dhe u desh të kryenin reforma strukturore në sistemet e tyre të mbrojtjes sociale.
Kili, si rasti me tipik i implementimit të kësaj reforme, është një rast suksesi në aplikimin e shtyllës së dytë të pensioneve. E rëndësishme në këtë proces është që këto vende kanë krijuar një burim shtesë pensioni për shtetasit e tyre. Krijimi i një burimi shtesë përveçse diversifikon të ardhurat për pension krijon mundësinë e pasjes së një pensioni adekuat.
Cila mund të jetë zgjedhja më e përshtatshme për të financuar kolonën e dytë të pensioneve, me një kosto sa më të ulët për kolonën e parë dhe buxhetin?
Financimi i kolonës së dytë mund të bëhet përmes kontributeve të ndara mes punonjësit dhe punëdhënësit, duke ruajtur një normë të moderuar të kontributeve për të mos rënduar shumë individët dhe bizneset.
Financimi me më pak kosto është që asaj mos ti preket pjesa që merret nga sigurimet shoqërore ose ti merret një pjesë shumë e vogël që nuk do të ndikonte në qëndrueshmërinë e saj. Ka shumë eksperienca globale nga të cilat vendi ynë mund të mësojë përsa i përket aplikimit dhe financimit të kolonës së dytë të pensioneve.
Duhet të kemi parasysh që kjo zgjidhje është për afatin e mesëm dhe për afatgjatë. Gjithashtu, shteti mund të ofrojë stimuj tatimorë për të lehtësuar ngarkesën dhe për të inkurajuar pjesëmarrjen në pensione.
Pse kolona e tretë e sigurimeve private vullnetare nuk po arrin të masivizohet dhe si mendoni se mund të përmirësohet kjo kolonë?
Kolona e tretë nuk ka arritur të masivizohet për shkak të mungesës së ndërgjegjësimit, edukimit financiar të pamjaftueshëm dhe mosbesimit ndaj skemave private të pensioneve. Në përgjithësi individët gjatë fillimit të viteve të punës dhe gjatë saj nuk mendojnë për pensionin e tyre.
Ata kujtohen në fund të viteve të punës që duhet të zgjidhin pamjaftueshmërinë e pensionin e tyre. Kolona e tretë e pensioneve funksionon me parimin e investimit dhe kursimit, ku sa më herët të fillosh të kursesh aq më e madhe rezulton shumë në dispozicion në fund të periudhës.
Si rrjedhojë e kohës së gjatë që kërkon për kursim kjo skemë nuk konsiderohet shumë nga të rinjtë në Shqipëri, që në fakt duhet të jenë anëtarët kryesor në fondet e pensionit privat. Që të zhvillohen këto skema duhet një sensibilizim në masë, padyshim me ndihmën dhe të organeve apo institucioneve të ndryshme shtetërore.
Gjithashtu, anëtarësimi në këto fonde ndihmohet nëse kjo praktikë fillohet të përdoret nga kompanitë private të cilat anëtarësojnë në skema profesionale punonjësit e tyre duke paguar një kontribut për to.
Duhet theksuar që për të përmirësuar këtë kolonë, është e rëndësishme të ofrohen stimuj të mëtejshëm fiskalë, përtej atyre që ofrohen deri më sot, ulje të tarifave të administrimit çka do të sillte kthime më të larta për anëtarët, edukim mbi rëndësinë e kursimit për pension si dhe transparencë me e lartë e skemave private të pensioneve.
Postimi ” “Kolona e dytë sjell stabilitetin afatgjatë të sistemit të pensioneve” ” eshte marre nga Revista Monitor.
