Por pjesa tjetër e botës mund të kufizojë dëmin
Presidenti Trumo njoftoi tarifa të reja “reciproke” për pothuajse të gjithë partnerët tregtarë të Amerikës. Taksa do të jetë 34% për Kinën, 27% për Indinë, 24% për Japoninë dhe 20% për Bashkimin Europian. Shumë ekonomi të vogla përballen me norma luhatëse; të gjithë vendet përballen me një tarifë të paktën 10%.
Duke përfshirë detyrimet ekzistuese, taksa totale për Kinën tani do të jetë 65%. Kanadaja dhe Meksika u kursyen nga tarifat shtesë dhe taksat e reja nuk do t’i shtohen masave specifike të industrisë, siç është një tarifë 25% për makinat, ose një tarifë e premtuar për gjysmëpërçuesit. Por norma e përgjithshme e tarifave të Amerikës do të ngrihet mbi nivelin e saj të epokës së Depresionit në shekullin e 19-të.
Trump e quajti atë një nga ditët më të rëndësishme në historinë amerikane. Nga një anë ai ka të drejtë. “Dita e Çlirimit” e tij paralajmëron braktisjen totale të rendit botëror tregtar nga Amerika dhe përqafimin e proteksionizmit. Pothuajse gjithçka që tha zoti Trump këtë javë – mbi historinë, ekonominë dhe teknikat e tregtisë – ishte krejtësisht e pavërtetë. Ai ka lavdëruar prej kohësh epokën e taksave me tarifa të larta dhe me të ardhura të ulëta të fundit të shekullit të 19-të.
Në fakt, tarifat e pengonin ekonominë në atë kohë. Ai ka shtuar tani pretendimin e çuditshëm se heqja e tarifave shkaktoi Depresionin e viteve 1930 dhe se tarifat Smoot-Hawley ishin shumë vonë për të shpëtuar situatën. Realiteti është se tarifat e përkeqësuan Depresionin, ashtu siç do të dëmtojnë të gjitha ekonomitë sot. Ishin raundet e mundimshme të bisedimeve tregtare në 80 vitet e mëvonshme, që ulën tarifat dhe ndihmuan në rritjen e zhvillimit.
Për sa i përket ekonomisë, pohimet e Trump janë të pakuptimta. Presidenti thotë se tarifat janë të nevojshme për të mbyllur deficitin tregtar të Amerikës, të cilin ai e sheh si një transferim të pasurisë tek të huajt. Megjithatë, siç mund t’i kishte thënë ndonjë nga ekonomistët e presidentit, ky deficit i përgjithshëm lind sepse amerikanët zgjedhin të kursejnë më pak sesa shteti i tyre investon – dhe, më e rëndësishmja, ky realitet afatgjatë nuk e ka ndalur ekonominë e saj të kalojë pjesën tjetër të G7-ës për më shumë se tre dekada. Nuk ka asnjë arsye pse tarifat e tij shtesë të eliminojnë deficitin.
Dhe faktet dhe detajet e treguara nga Trump ishin pak qesharake. Ai sugjeroi se tarifat e reja bazoheshin në një vlerësim të tarifave të një vendi ndaj Amerikës, plus ndryshimet valutore dhe shtrembërime të tjera të supozuara, të tilla si tatimi mbi vlerën e shtuar. Por duket sikur zyrtarët vendosin tarifat duke përdorur një formulë, që merr deficitin tregtar dypalësh të Amerikës si një pjesë të mallrave të importuara nga secili vend dhe e përgjysmon atë – gjë që është pothuajse po aq e rastësishme sa të taksosh numrin e zanoreve në emrin tënd.
Kjo marrëzi do t’i sjellë dëm të panevojshëm Amerikës. Konsumatorët do të paguajnë më shumë dhe do të kenë më pak zgjedhje. Rritja e çmimit të pjesëve për prodhuesit amerikanë, duke i çliruar ata nga disiplina e konkurrencës së huaj, do t’i bëjë ata të dobët. Ndërsa kontratat e së ardhmes në bursë ranë, aksionet e Nike, e cila ka fabrika në Vietnam (tarifa: 46%) ranë me 7%. A mendon vërtet zoti Trump se amerikanët do të ishin më mirë nëse do të qepnin vetë këpucët e vrapit?
Pjesa tjetër e botës do të marrë pjesë në ‘katastrofë’ dhe duhet të vendosë se çfarë të bëjë. Një mundësi është hakmarrja. Politikanët duhet të jenë të kujdesshëm. Barrierat tregtare dëmtojnë ata që i vendosin ato. Për shkak se ata kanë më shumë gjasa të bëjnë, që Trump të dyfishojë përpjekjet sesa të tërhiqet, ata rrezikojnë t’i përkeqësojnë gjërat – ndoshta në mënyrë katastrofike, si në vitet 1930.
Në vend të kësaj, qeveritë duhet të fokusohen në rritjen e flukseve tregtare mes tyre, veçanërisht në shërbimet që fuqizojnë ekonominë e shekullit të 21-të. Me një pjesë të kërkesës përfundimtare për importe prej vetëm 15%, Amerika nuk dominon tregtinë globale ashtu siç bën financat globale apo shpenzimet ushtarake. Edhe nëse do të ndalonte tërësisht importet, sipas tendencave aktuale, 100 nga partnerët e saj tregtarë do t’i kishin rikuperuar të gjitha eksportet e tyre të humbura brenda vetëm pesë viteve, llogarit Global Trade Alert. BE-ja, 12 anëtarët e Marrëveshjes Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans Paqësor (CPTPP), Koreja e Jugut dhe ekonomitë e vogla të hapura si Norvegjia përbëjnë 34% të kërkesës globale për importe.
A duhet që kjo përpjekje të përfshijëKinën? Shumëkush në Perëndim mendon se ndërmarrjet shtetërore të Kinës shkelin frymën e rregullave të tregtisë globale dhe në të kaluarën kanë përdorur eksportet për të thithur kapacitetin e tepërt. Këto shqetësime do të përkeqësohen nëse më shumë mallra kineze ridrejtohen në vende të tjera.
Ndërtimi i një sistemi tregtar me Kinën është i dëshirueshëm, por do të jetë i zbatueshëm vetëm nëse ribalancon ekonominë e saj ndaj kërkesës së brendshme, për të lehtësuar shqetësimet rreth dumping. Gjithashtu, Kinës mund t’i kërkohet të transferojë teknologjinë dhe të investojë në prodhim në Europë, në këmbim të tarifave më të ulëta. BE-ja duhet të centralizojë rregullat e saj të investimeve.
Nëse kjo duket rraskapitëse dhe e ngadaltë, është sepse integrimi është gjithmonë i vështirë. Krijimi i barrierave është më i lehtë dhe më i shpejtë. Nuk mund të shmanget shkatërrimi që ka shkaktuar Trump, por kjo nuk do të thotë se marrëzia e tij është e destinuar të triumfojë. / The Economist
Postimi ” Tarifat e pakuptimta të Presidentit Trump do të sjellin shkatërrim ekonomik ” eshte marre nga Revista Monitor.
