Intervistë me Prof.Dr. Elvin Meka, Zëvendësrektor dhe Dekan i Fakultetit të Biznesit dhe Drejtësisë, Tirana Business University (TBU)
Ngritja e një banke zhvillimi mund të jetë një hallkë e rëndësishme plotësuese për sistemin financiar të vendit.
Prof. Dr. Elvin Meka, Zëvendësrektor dhe Dekan i Fakultetit të Biznesit dhe Drejtësisë në TBU, mendon se banka e zhvillimit nuk është konkurruese me bankingun tregtar, por duhet vlerësuar më shumë si një institucion që mund të ndihmojë ato segmente të tregut që shërbehen pak ose aspak nga operatorët bankarë dhe jobankarë tregtarë.
Sipas tij, përtej mbështetjes me kosto financiare më të ulët për kategorinë e biznesit të vogël, mikro dhe të mesëm, ajo luan një rol thelbësor në mbështetjen e eksporteve, të sektorëve historikisht të nënfinancuar të ekonomisë, si: bujqësia, zhvillimin dhe përparimin e shpejtë të sektorëve strategjikë të ekonomisë kombëtare (infrastruktura, energjia, turizmi), promovimin dhe mbështetjen e startup-eve në fushën e teknologjisë, inovacionet në fusha të ndryshme, ruajtjes së mjedisit, etj.
Si e vlerësoni projektin për të themeluar një bankë zhvillimi me kapital shtetëror dhe a besoni që mund të rezultojë një model i suksesshëm për të nxitur zhvillimin e sektorëve të veçantë të ekonomisë?
Ky projektligj duhej të ishte sjellë në treg shumë vite më parë, si një nevojë thelbësore për sigurimin e një mbështetjeje strategjike për zhvillimin e ekonomisë kombëtare shqiptare.
Gjithsesi, përtej vonesës, gjykohet si një lëvizje shumë e mirëpritur dhe e vlerësueshme.
Çështja e suksesit të një modeli institucional nuk mund të merret e mirëqenë, për sa kohë që ky institucion nuk është ende në ekzistencë, por përvojat më të spikatura europiane dhe ato globale nxjerrin në pah një rol të rëndësishëm dhe vital të këtij institucioni në ekonominë kombëtare të një vendi.
Në përgjithësi, Shqipëria ka nivel të ulët të kreditimit të bujqësisë dhe të bizneseve të vogla dhe mikro. Besoni se një bankë shtetërore zhvillimi mund të japë mbështetje më të madhe nga sa ka dhënë sektori bankar tregtar në këto segmente?
Kreditimi i bujqësisë dhe bizneseve të vogla e mikro nga bankat tregtare është përgjithësisht i vështirë dhe problematik kudo në botë, jo vetëm në Shqipëri, e kjo për arsye të përligjura që lidhen me problematikat e vështirësisë së likuiditetit, rrjedhës së parasë, madhësisë dhe cilësisë së kolateralit, si dhe vazhdimësisë së biznesit.
Në këtë këndvështrim, për bankingun tregtar, kreditimi i një segmenti të tillë biznesi paraqet një profil rreziku relativisht të lartë, që në mënyrë të arsyeshme përfundon në aplikimin e normave të interesit në nivele të tilla që nuk mund të përballohen lehtë nga kjo kategori biznesi.
Në këtë drejtim, Banka e Zhvillimit, që në mandatin e saj ka dhe mbështetjen e kësaj kategorie biznesi mund të luajë rol vendimtar në rritjen e mbështetjes financiare për të, me një kosto të përballueshme nga këto biznese dhe poshtë mesatares së kostos së kreditimit nga bankat tregtare.
Pak a shumë e njëjta situatë dhe zgjidhje ofrohet kudo dhe në këtë kuadër, nuk ka pse edhe Shqipëria të mos jetësojë një qasje të tillë në drejtim të kësaj kategorie biznesi.
Çfarë avantazhesh mund të ofrojë një bankë zhvillimi dhe a mund t’i anashkalojë ato probleme që e kufizojnë kreditimin e këtyre sektorëve nga bankat tregtare?
Prania e një banke zhvillimi në sistemin financiar dhe ekonominë kombëtare të një vendi nuk është konkurruese me bankingun tregtar, po më shumë vjen dhe duhet vlerësuar si një plotësuese e atyre segmenteve të industrisë financiare që shërbehen pak ose aspak nga operatorët bankarë dhe jobankarë.
Përtej mbështetjes me kosto financiare më të ulët për kategorinë e biznesit të vogël, mikro dhe të mesëm, ajo luan një rol thelbësor në mbështetjen e eksporteve, të sektorëve historikisht të nënfinancuar të ekonomisë, si: bujqësia, zhvillimin dhe përparimin e shpejtë të sektorëve strategjikë të ekonomisë kombëtare (infrastruktura, energjia, turizmi), promovimin dhe mbështetjen e startup-eve në fushën e teknologjisë, inovacionet në fusha të ndryshme, ruajtjes së mjedisit, etj.
Sektori shtetëror ka një përvojë jo shumë të mirë me administrimin e bankave tregtare. Mendoni se ngritja e një banke zhvillimi shtron rreziqe për keqpërdorimin e fondeve publike?
Duhet të kihet parasysh se historia jo gjithmonë është një parashikuese e saktë e së ardhmes, e në këtë kuadër, do të ishte e vlerësueshme që t’i jepet kohë organizimit, ngritjes dhe fillimit nga puna të një institucioni të tillë.
Sigurisht, sa më të pavarura të jenë strukturat drejtuese dhe vendimmarrëse të një institucioni të tillë, sa më e vështirë të bëhet nga pikëpamja ligjore për ndërhyrje periodike sipas zhvillimeve politike në vend, e mbi të gjitha, sa më shumë të respektohet dhe vlerësohet mendimi ekspert dhe profesional i stafit të saj drejtues dhe operacional, aq më i garantuar do të jetë suksesi i një banke të tillë.
Shqipërisë nuk i ka munguar kurrë stafi dhe ekspertiza e çmuar, si në drejtimin e menaxhimin e këtyre organizatave, ashtu dhe në drejtimin e miradministrimit operacional të tyre; ajo që ka munguar ka qenë pavarësia në vendimmarrje, menaxhim e punësim stafi, e sidomos vlerësimi i duhur i kësaj ekspertize dhe kompetence profesionale.
Në këtë drejtim, administrimi publik i organizatave në Shqipëri ka ende rrugë të gjatë për të kryer!
LEXONI EDHE:
Banka e Zhvillimit, çfarë mund t’i shtojë “mozaikut” të tregut financiar
Postimi ” “Banka e Zhvillimit plotëson industrinë financiare” ” eshte marre nga Revista Monitor.
