Nëse është e vërtetë që ardhmja e Inteligjencës Artificiale përfaqëson një evolucion i cili padyshim ndihmon përpjekjet njerëzore në fusha të ndryshme, po aq i vërtetë mbetet edhe rreziku që disa profesione që njohim sot mund të zhduken.
Nga Roland Tashi, ekspert i çështjeve të sigurisë
Inteligjenca Artificiale (AI) është aftësia e një makinerie ose sistemi kompjuterik për të kryer veprime dhe për të zgjidhur detyra që zakonisht kërkojnë inteligjencë njerëzore.
Në konceptin teknologjik, IA është një fushë brenda informatikës që merret me krijimin e algoritmeve dhe sistemeve kompjuterike që mund të imitojnë sjelljen inteligjente, ndërsa në përkufizimin funksional përfshin teknologji që mund të analizojnë të dhëna, të parashikojnë, të kryejnë komunikim në gjuhën natyrore dhe të marrin vendime në mënyrë të automatizuar.
Duhet kuptuar që në fillim se AI sot është në duart e miliona njerëzve dhe në këtë dimension, gjenerimi i imazheve, shkrimi i teksteve, krijimi i raporteve, projekteve dhe analizave të ndryshme, mund të arrihet me “një gisht” dhe vetëm me një “klik” në tastierë.
Por në këtë oqean të bukur dhe të gjerë mundësish, kanë filluar të shfaqen dallgë, herë të vogla, herë të mëdha, ndonjëherë kërcënuese dhe sinjalizuese për marrjen në kohë të masave mbrojtëse.
Një nga aspektet më shqetësuese që është shfaqur kohët e fundit ka të bëjë me krijimin e dokumenteve të rreme të identitetit të individëve dhe subjekteve përmes sistemeve të Inteligjencës Artificiale, deri në prodhimin e pasaportave false nëpërmjet aplikacionit GPT-4o.
Këto dokumente të falsifikuara janë në gjendje të “mashtrojnë” kontrollet e thjeshta tradicionale në sistemin bankar dhe atë financiar, shërbimet online dhe infrastrukturën dixhitale.
Rastet e diktuara tregojnë se me mjete dhe aplikacione lehtësisht të aksesueshme mund të prodhohet potencialisht një pasaportë virtuale aq bindëse sa të kalojë verifikimet automatike të përdorura në fushën fintech dhe kripto.
Edhe pse pasaporta false nuk do t’i rezistonte një kontrolli më të thelluar, dokumentar apo biometrik, për shkak të mungesës së çipit të integruar, ajo megjithatë ka arritur të kalojë kontrollet e thjeshta e përdorura nga disa platforma.
Falsifikimi që dikur kërkonte aftësi grafike dhe software profesionalë, tani mund të arrihet edhe nga mashtrues pa shumë dijeni në informatikën e avancuar, me rezultate befasuese për pak minuta.
Rreziku
Për të kuptuar më shumë rreth rrezikut dhe mundësisë së falsifikimit, duhet qartësuar se ekzistojnë modele AI që nuk kanë kufizime aksesimi, versione “Open source” (burime të hapura) që ndryshe nga platformat zyrtare si ato të OpenAI, nuk kanë bllokime për përdorime të gabuara.
Ndërsa operatorët e mëdhenj aplikojnë politika limituese dhe kontrolluese, lojtarë të vegjël dhe të shkathët shfrytëzojnë mundësitë e AI për qëllime abuzive, duke siguruar të ardhura dhe para me mjete dhe mekanizma falas.
Përballë këtij kërcënimi të ri, masat tradicionale duket se nuk janë të pamjaftueshme. Bankat dhe të gjitha bizneset që ofrojnë shërbime kundrejt pagesave CASH apo atyre elektronike, duhet ta vlerësojnë këtë situatë të re me sigurinë inteligjente, duke sofistikuar teknikat dhe mjetet e verifikimit të identitetit të përdoruesit.
Ekspertët tërheqin vëmendjen se çdo proces verifikimi që referohet dhe mbështetet vetëm tek imazhet për të vërtetuar origjinalitetin, tashmë duhet të konsiderohet i vjetruar, pasi Inteligjenca Artificiale gjenerative mund t’i falsifikojë ato.
Thënë më qartë, verifikimi i identitetit bazuar te fotografia tashmë ka marrë fund, një nga mënyrat e qëndrueshme dhe efikase mbetet identiteti i verifikimit dixhital, siç janë portofolat e identitetit elektronik (eID) të cilët ofrojnë identifikim të sigurt dhe të besueshëm në të gjithë BE-në.
Ky sistem synon të përmirësojë përdorimin dhe pranimin e identifikimit elektronik në sektorë të ndryshëm, duke përfshirë administratën publike, shërbimet në institucionet bankare dhe ato financiare, shëndetësinë, arsimin dhe më gjerë.
Si të kuptohet ky sistem identifikimi?
Portofoli i identitetit elektronik i BE-së është një aplikacion dixhital që lejon qytetarët dhe bizneset të ruajnë dhe menaxhojnë informacionin e tyre personal, përfshi aplikime për kredi bankare dhe shërbime financiare, aplikime për universitete dhe institucione arsimore, përdorimin e nënshkrimeve elektronike për dokumente personale, etj.
Ky portofol është i integruar me sistemet kombëtare të identifikimit elektronik dhe është i njohur në të gjithë BE-në duke mundësuar përdorimin e tij për shërbime publike dhe private.
Një nga parimet kryesore të këtij sistemi është kontrolli i plotë i përdoruesit mbi të dhënat e tij. Përdoruesit mund të zgjedhin se cilat informacione duan të ndajnë dhe cilat duhet të jenë të sigurta, duke i ndarë në regjistra të veçantë elektronikë.
Gjithashtu portofoli përmban një panel të transaksioneve të përdoruesit me mundësinë e njoftimit/raportimit për shkelje të mundshme të mbrojtjes së të dhënave.
Sipas rregullores së re të eIDAS, çdo shtet anëtar duhet të ofrojë një portofol dixhital për qytetarët e tij deri në vitin 2026. Ky portofol do të jetë i disponueshëm falas për individët dhe do të mundësojë përdorimin e tij për shërbime të ndryshme në të gjithë BE-në.
Aktualisht janë duke u zhvilluar projekte pilot për të testuar funksionalitetet dhe sigurinë e portofolit në skenarë të ndryshëm mashtrimi dhe abuzimi.
Për të siguruar që portofolat dixhitalë të jenë të sigurt, Agjencia e BE-së për Sigurinë Kibernetike (ENISA) po zhvillon një skemë certifikimi të përbashkët. Kjo skemë do të ndihmojë në përcaktimin e kërkesave të sigurisë dhe do të mbështesë shtetet anëtare në krijimin e skemave të certifikimit kombëtar.
Reduktimi i vendeve të punës.
Nëse është e vërtetë që ardhmja e Inteligjencës Artificiale përfaqëson një evolucion i cili padyshim ndihmon përpjekjet njerëzore në fusha të ndryshme, po aq i vërtetë mbetet edhe rreziku që disa profesione që njohim sot mund të zhduken.
Parashikimet në raportin e Focus Censis Confcooperative[1], një raport analitik që këto dy organizata realizojnë së bashku mbi tema me rëndësi kombëtare siç janë ndikimi i teknologjisë në punë, transformimet demografike, ndikimi i Inteligjencës Artificiale, evidenton se brenda 10 viteve të ardhshme, 15 milionë punonjës vetëm në Itali do të jenë të ekspozuar ndaj ndikimit të Inteligjencës Artificiale.
Në disa raste do të kërkohet përmirësimi i aftësive dixhitale për të mundësuar një bashkëpunim efektiv me AI-në, por në raste të tjera, parashikohet një zëvendësim i plotë i disa profesioneve.
Duke ju referuar tregut të punës në Itali, i referohemi tregut të punës në BE pasi të gjitha këto vende kanë stade të ngjashme zhvillimi dhe qasjeje në teknologjitë e avancuara përfshi edhe AI.
Cilat profesione mbeten më të “rrezikuara” në dekadën e ardhshme?
Padyshim ato profesione, specialitete që sot kryejnë detyra të cilat mund të automatizohen, siç mund të jenë matematikanët, kontabilistët, teknikë të menaxhimit financiar, teknikë statistike, ekspertë të kaligrafisë, ekonomistë dhe arkëtarë, vlerësues dhe likuidues dëmesh, asistentë vlerësues të rrezikut në sektorin bankar, specialistë të menaxhimit dhe kontrollit në ndërmarrje publike dhe private.
Kush duhet të përmirësojë aftësitë digjitale?
Nga 15 milionë punonjës në rrezik në Itali deri në vitin 2035, përveç 6 milionëve që rrezikojnë të zëvendësohen, 9 milionë të tjerë do të duhet të rrisin aftësitë e tyre dixhitale për të bashkëpunuar më mirë me Inteligjencën Artificiale.
Edhe në këtë rast, Censis identifikon disa figura profesionale, siç janë drejtorë dhe menaxherë të financës dhe administratës, drejtues të burimeve njerëzore dhe marrëdhënieve industriale, noterë, avokatë dhe juristë në administratën publike, gjyqtarë, specialistë në sisteme ekonomike, psikologë klinikë dhe psikoterapistë, arkeologë, etj.
Të dhënat nxjerrin në pah edhe një aspekt tjetër kritik, i cili tregon se punonjësit më të ekspozuar ndaj rrezikut të zëvendësimit apo bashkëpunimit me AI janë ata me nivel më të lartë arsimimi. Ndër ata që do të bashkëpunojnë me AI në proceset e tyre të punës, 59% janë të diplomuar, ndërsa vetëm 29% kanë arsimin e mesëm.
Pavarësisht nga statistikat dhe analizat, përdorimi i AI në proceset e punës nuk duhet parë vetëm si një fenomen zëvendësimi, por edhe si një mundësi aftësimi në mënyrë që punonjësit të zhvillohen drejt roleve të reja, në një korsi paralele me zhvillimet teknologjike.
[1] CENSIS (Centro Studi Investimenti Sociali) Institut italian i kërkimeve socio-ekonomike
Confcooperative (Confederazione Cooperative Italiane), Konfederatë kombëtare e bashkimeve dhe ndërmarrjeve kooperative në Itali.
Postimi ” Inteligjenca Artificiale, rreziku i falsifikimit dhe reduktimi i vendeve të punës ” eshte marre nga Revista Monitor.
