Ekonomia më e madhe e Evropës po u ofron të rinjve një ndihmë për të investuar në aksione, ndërsa skema publike e pensioneve lëkundet.
Kur kancelari gjerman Friedrich Merz paralajmëroi këtë muaj përmes YouTube të rinjtë që të mos mbështeten vetëm te pensioni shtetëror, por të investojnë rregullisht shuma të vogla në bursë, reagimi i sindikatave ishte i ashpër.
Sindikata e fuqishme e metalurgëve IG Metall e cilësoi këtë qasje si “të shkëputur nga realiteti dhe të rrezikshme”. Sipas saj, në vend që të promovojë planet private të pensioneve të bazuara në aksione, qeveria duhet të forcojë sistemin shtetëror të pensioneve “pay-as-you-go”, që tashmë është nën presion.
Sistemi publik i pensioneve, i themeluar në vitin 1889 nga kancelari Otto von Bismarck, ka mbijetuar luftëra dhe kriza, por tani përballet me një sfidë edhe më të madhe: plakjen dhe tkurrjen e fuqisë punëtore.
Sipas Institutit të Këlnit për Kërkime Ekonomike (IW), deri në vitin 2036, 19.5 milionë “baby boomers” gjermanë do të kenë dalë në pension, ndërsa vetëm 12.5 milionë punëtorë të rinj do të kenë hyrë në tregun e punës. Kjo do të çojë në një rënie 9% të forcës së punës. Në vitin 2040, çdo 100 punonjës do të duhet të mbajnë 41 pensionistë, krahasuar me 30 që është raporti aktual.
Subvencioni i ri: 10 euro në muaj për fëmijët
Koalicioni i qendrës së majtë i udhëhequr nga Merz nuk po guxon të ndërmarrë një reformë të thellë të sistemit shtetëror të pensioneve. Në vend të kësaj, qeveria po përpiqet t’i nxisë familjet drejt kursimeve private dhe llogarive të investimeve të mbështetura në kapital, për të plotësuar pensionin shtetëror.
Nga viti i ardhshëm, prindërit do të mund të përfitojnë një subvencion prej 10 eurosh në muaj për çdo fëmijë të moshës 6 deri 18 vjeç, për ta investuar në një plan kursimi mujor me aksione. Fondet do të “ngrijen” deri në moshën e pensionit të fëmijës.
Kriza e pensioneve në Gjermani shihet si një kambanë alarmi për vendet e tjera të BE-së, të cilat shpenzojnë mesatarisht 12% të PBB-së për skemat publike të pensioneve dhe po përballen po ashtu me rënie demografike.
Nisma e Merzit për të nxitur të rinjtë të investojnë në tregun e aksioneve pasqyron praktikat e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar, ku kursimet e pensioneve drejtohen edhe drejt aseteve produktive si infrastruktura, pasuritë e paluajtshme apo fondet e kapitalit privat.
Një barrë gjithnjë e më e madhe për buxhetin
Rasti gjerman është veçanërisht i mprehtë. Çdo vit, rreth një e katërta e buxhetit federal — 117.9 miliardë euro në vitin 2024 — përdoret për të mbuluar deficitin e skemës së pensioneve. Zyrat Federale të Auditimit kanë paralajmëruar se kjo barrë do të rritet edhe më shumë nën politikat aktuale.
Këshilli i Ekspertëve Ekonomikë të Gjermanisë ka paralajmëruar se niveli i përfitimeve të pensioneve do të duhet të ulet, ndërsa normat e kontributeve do të rriten ndjeshëm nëse nuk ndryshohet asgjë.
Aktualisht, vetëm 17% e të rriturve gjermanë zotërojnë aksione, fonde investimi ose ETF, krahasuar me 39% në MB dhe 62% në SHBA. Kjo lidhet edhe me premtimin e hershëm të qeverive gjermane se “pensioni shtetëror është i sigurt”, shpjegon Andreas Hackethal, profesor finance në Universitetin e Frankfurtit.
Ministria e Financave tha se skema e re prej 10 eurosh në muaj, e quajtur “pensioni i nisjes së hershme”, është prioritet, por ende “në fazë konceptuale”. Kostoja vjetore e saj llogaritet rreth 1.5 miliardë euro.
“Duam që gjenerata e ardhshme të njihet herët me tregun e kapitalit,” tha Carsten Linnemann, sekretar i përgjithshëm i CDU-së dhe aleat i ngushtë i Merzit.
Nga simbolikë te ndryshimi i sjelljes
Ideja e subvencionit erdhi nga Ulrike Malmendier, profesore e financave në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, dhe anëtare e Këshillit të Ekspertëve Ekonomikë.
“Sapo investon në një portofol të diversifikuar dhe me perspektivë 30-vjeçare, kthimet e mira janë thuajse të garantuara,” tha ajo. “Shumë gjermanë thjesht nuk e kanë kuptuar këtë. Si akademike mund ta shpjegoj teorikisht, por më mirë është që njerëzit ta përjetojnë vetë.”
Gjermanët zotërojnë rreth 9 trilionë euro asete financiare, por 37% e tyre i mbajnë në para kesh ose depozita me kthim të ulët, sipas Bundesbankës. Një sondazh i muajit maj tregoi se 49% e tyre i japin përparësi riskut të ulët, 25% fleksibilitetit dhe vetëm 14% kthimeve të larta.
Sipas Christian Hecker, themelues i platformës së brokerimit online Trade Republic, “për të mbyllur hendekun e pensioneve nevojiten kthime prej 6–8% në vit”.
Nëse 10 eurot e subvencionit investohen çdo muaj për një fëmijë nga mosha 6 deri 18 vjeç dhe japin një mesatare prej 7% në vit, deri në moshën e pensionit ato mund të arrijnë teorikisht rreth 65 mijë euro. Por me një inflacion vjetor prej 2%, vlera reale do të bjerë me dy të tretat, paralajmëron Ali Masarwah, drejtues i këshilltarit financiar Envestor.
“E parë përmes shifrave të thata, kjo është më shumë politikë simbolike sesa zgjidhje reale,” tha ai.
Malmendier dhe mbështetës të tjerë shpresojnë se përfitimi kryesor do të jetë ndryshimi i sjelljes, pasi fëmijët dhe prindërit mund të fillojnë të investojnë më shumë për të përfituar kthime më të larta.
Një histori e dështimeve të mëparshme
Megjithatë, Gjermania ka histori dështimesh me skemat private të pensioneve. Produkti europian i pensioneve private ndërkufitare, i nisur në 2022, nuk pati sukses. Po kështu, “Riester pensioni” i prezantuar nga kancelari Gerhard Schröder në 2002 — që ofronte lehtësira tatimore për kursimet private — rezultoi i shtrenjtë dhe joefikas, me deri në një të katërtën e kontratave të braktisura.
Pasardhësi i Merzit, Olaf Scholz, u përpoq ta riparonte këtë, dhe ministri i Financave Christian Lindner prezantoi në shtator 2023 një plan ambicioz për të vendosur pensionet private mbi baza më të forta. Por qeveria ra dy muaj më vonë, para se plani të miratohej.
Malmendier thekson se nuk ka më kohë për gabime:
“E dështuan me Riester, dhe nuk e di sa shanse të tjera do të kemi. Thjesht nuk mund të përballojmë një tjetër dështim.”
Postimi ” Kur 100 punonjës duhet të mbajnë 41 pensionistë, kriza demografike e Gjermanisë ” eshte marre nga Revista Monitor.
