Nga António Guterres, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara
Energjia ka formësuar rrugën e njerëzimit – nga zotërimi i zjarrit, në shfrytëzimin e avullit, deri në ndarjen e atomit. Sot, ne jemi në agim të një ere të re. Dielli po lind për një epokë të energjisë së pastër.
Vitin e kaluar, pothuajse të gjitha kapacitetet e reja të energjisë erdhën nga burimet e rinovueshme. Investimet në energjinë e pastër arritën në 2 trilionë dollarë – 800 miliardë dollarë më shumë se karburantet fosile.
Dielli dhe era tani janë burimet më të lira të energjisë në Tokë, dhe sektorët e energjisë së pastër po krijojnë vende pune, po shpejtojnë rritjen ekonomike dhe po nxisin progresin – pavarësisht se karburantet fosile ende marrin subvencione shumë më të mëdha.
Vendet që ende po mbajnë fort karburantet fosile nuk po mbrojnë ekonomitë e tyre, ato po i sabotojnë ato – duke minuar konkurrencën dhe duke humbur mundësinë ekonomike më të madhe të shekullit të 21-të.
Energjia e pastër sjell sovranitet dhe siguri energjetike. Tregjet e karburanteve fosile janë në mëshirën e goditjeve të çmimeve, ndërprerjeve të furnizimit dhe turbullirave gjeopolitike, siç pamë kur Rusia pushtoi Ukrainën. Por rritje çmimesh për dritën e diellit nuk ka, as mund të ketë embargo për erën, dhe pothuajse çdo komb ka mjaft burime të rinovueshme për të qenë i vetë-mjaftueshëm me energji.
Përfundimisht, energjia e pastër nxit zhvillimin. Ajo mund të arrijë qindra miliona njerëz që jetojnë ende pa energji elektrike – shpejt, me kosto të ulët dhe në mënyrë të qëndrueshme, veçanërisht përmes teknologjive diellore jashtë rrjetit dhe në shkallë të vogël.
Gjithë kjo bën që epoka e energjisë së pastër të jetë e pandalshme. Por tranzicioni nuk është ende aq i shpejtë ose i drejtë sa duhet. Vendet në zhvillim po mbeten prapa. Karburantet fosile ende dominojnë sistemet e energjisë, dhe emetimet po rriten ende kur ato duhet të bien për të shmangur krizën më të rëndë të klimës. Për të rregulluar këtë, ne kemi nevojë për veprime në gjashtë fronte.
Së pari, qeveritë duhet të angazhohen plotësisht për të ardhmen e energjisë së pastër. Në muajt e ardhshëm, çdo vend ka premtuar të paraqesë plane të reja kombëtare të klimës – të njohura si Kontribute të Përcaktuara Kombëtare – me objektiva për dekadën e ardhshme. Këto plane duhet të jenë në përputhje me kufizimin e rritjes së temperaturës globale në 1.5 gradë Celsius, të mbulojnë të gjitha emetimet dhe sektorët, dhe të përcaktojnë një rrugë të qartë drejt energjisë së pastër. Vendet e G20, përgjegjëse për rreth 80% të emetimeve globale, duhet të udhëheqin.
Së dyti, ne duhet të ndërtojmë sisteme energjetike të shekullit të 21-të. Pa rrjete dhe magazinime moderne, energjia e rinovueshme nuk mund të realizojë potencialin e saj. Por për çdo dollar të investuar në energjinë e rinovueshme, vetëm 60 centë shkojnë për rrjete dhe magazinime. Kjo raport duhet të jetë një me një.
Së treti, qeveritë duhet të synojnë të plotësojnë kërkesën në rritje për energji në botë me burime të rinovueshme. Kompanitë e mëdha të teknologjisë gjithashtu duhet të luajnë rolin e tyre. Deri në 2030, qendrat e të dhënave mund të konsumojnë aq shumë energji sa konsumon Japonia sot. Kompanitë duhet të angazhohen të i fuqizojnë ato me burime të rinovueshme.
Së katërti, ne duhet të vendosim drejtësi në tranzicionin e energjisë. Kjo do të thotë të mbështesim komunitetet që ende varen nga karburantet fosile për t’u përgatitur për të ardhmen e energjisë së pastër. Dhe do të thotë të reformojmë zinxhirët e furnizimit të mineraleve kritike. Sot, ato janë të mbushura me abuzime të të drejtave dhe shkatërrim mjedisor, dhe vendet në zhvillim janë të bllokuara në fund të zinxhirëve të vlerës. Kjo duhet të marrë fund.
Së pesti, ne duhet të bëjmë tregtinë një mjet për transformimin e energjisë. Zinxhirët e furnizimit të energjisë së pastër janë shumë të përqëndruar dhe tregtia globale po fragmentohet. Vendet të angazhuara për erën e re të energjisë duhet të punojnë për të diversifikuar furnizimet, për të ulur tarifat mbi materialet e energjisë së pastër dhe për të modernizuar traktatet e investimeve që ato të mbështesin tranzicionin.
Së gjashti dhe përfundimisht, ne duhet të drejtojmë financimet drejt vendeve në zhvillim. Afrika mori vetëm dy për qind të investimeve për të rinovueshmet vitin e kaluar, pavarësisht se ka 60% të burimeve më të mira të energjisë diellore në botë. Ne kemi nevojë për veprim ndërkombëtar – për të parandaluar që pagesat e borxhit të thajnë buxhetet e vendeve në zhvillim, dhe për të mundësuar bankat multilaterale të zhvillimit të rrisin ndjeshëm kapacitetin e tyre të huamarrjes dhe të përdorin shumë më tepër financa private. Ne gjithashtu kemi nevojë që agjencitë e vlerësimit të kreditit dhe investitorët të modernizojnë vlerësimet e rrezikut, për të marrë parasysh premtimin e energjisë së pastër, kostot e kaosit të klimës dhe rrezikun e aseteve të karburanteve fosile të mbetura.
Një epokë e re e energjisë është thuajse e prekshme – një epokë ku energjia e lirë, e pastër dhe e bollshme fuqizon një botë të pasur me mundësi ekonomike, ku kombet kanë sigurinë e autonomisë energjetike, dhe dhurata e energjisë elektrike është një dhuratë për të gjithë.
Ky është momenti ynë i mundësisë për të përshpejtuar ndryshimin global. Le ta shfrytëzojmë atë.
Postimi ” OP-ED: “Mundësia e kohës: Fuqizimi i epokës së energjisë së pastër” ” eshte marre nga Revista Monitor.
