Sipas statistikave të Bankës së Shqipërisë, vlera e këtyre transaksioneve për vitin 2021 arriti në 62.7 miliardë lekë, në rritje me 11% krahasuar me një vit më parë.
Rritja ishte veçanërisht e lartë në segmentin e individëve, me 60% më shumë krahasuar me një vit më parë, ndërsa për bizneset vlera e veprimeve u rrit me 9.3%. megjithatë, bizneset ngelen dominuese, me 95% të volumit të përgjithshëm të veprimeve të debitimit direkt.
Debitimi direkt është një shërbim përmes të cilit klienti autorizon bankën të shlyejë automatikisht një detyrim nga llogaria e vet dhe përdoret zakonisht për detyrime periodike, siç mund të jenë shlyerjet e faturave të shërbimeve utilitare, të tatim-taksave, etj.
Klienti i jep bankës autorizim me shkrim për të shlyer periodikisht faturat e lëshuara nga përfitues të ndryshëm. Falë aksesit në sistemet e përfituesve, si për shembull të tatimeve apo të kompanive utilitare, banka merr informacion për faturën përkatëse të klientit dhe e shlyen atë përmes llogarisë së tij rrjedhëse, pa qenë nevoja që klienti të shkojë në bankë dhe të urdhërojë individualisht çdo pagesë. Bizneset e përdorin këtë për shërbim sidomos për shlyerjen e detyrimeve tatimore, çka bën që vlerat e pagesave të jenë shumë më të mëdha, krahasuar me individët. Zgjerimi i përdorimit të këtij shërbimi vlerësohet se mund të sjellë kursime të konsiderueshme në kosto dhe kohë në pagesën e detyrimeve periodike.
Deri në tetor të vitit të kaluar, debitimi direkt ka qenë një shërbim që mund të kryhej vetëm në rastin kur urdhëruesi dhe përfituesi i pagesës kishin llogari në të njëjtën bankë. Por, në tetor 2021, Banka e Shqipërisë miratoi një vendim që pritet t’i zgjerojë më tej potencialet e përdorimit të këtij shërbimi. Rregullorja do të mundësojë për herë të parë kryerjen e veprimeve të debitimit direkt edhe në rastet kur përfituesi dhe urdhëruesi i pagesës nuk kanë llogari në të njëjtën bankë.
Shlyerja e pagesave të debitimit direkt ndërbankar do të bëhet nëpërmjet sistemit elektronik të klerimit të instruksioneve të pagesave në lekë (AECH). Sipas rregullores, çdo kreditor mund të paraqesë një kërkesë për arkëtim të debitimit direkt, nëse i është caktuar një “ID e kreditorit” nga Banka e Shqipërisë, ka një pretendim të vlefshëm ndaj debitorit për të mbledhur para (në bazë të një kontrate ose marrëveshjeje midis kreditorit dhe debitorit), ka marrë një mandat të debitimit direkt të nënshkruar nga debitori për këtë qëllim, si dhe i ka dërguar OSHP të kreditorit një kopje të mandatit, si dhe sa herë që ky ndryshohet nga debitori.
Kreditorët më të zakonshëm në veprimet e debitimit direkt mund të jenë të gjitha subjektet që pranojnë pagesa periodike, si për shembull kompanitë utilitare të energjisë, ujit, telefonisë, organet tatimore, pa përjashtuar edhe subjekte të tjera që mund të duan ta përdorin këtë shërbim për të arkëtuar faturat e tyre.
Debitori, pasi merr njoftimin paraprak nga kreditori në lidhje me vlerën dhe datën e debitimit, duhet të sigurohet, se në atë datë gjendja e llogarisë e cila do të debitohet është e mjaftueshme për të mbuluar vlerën e përcaktuar në kërkesën për arkëtim. Komisionet e aplikuara për debitimin direkt do të bazohen në parimin e ndarjes, në mënyrë që kreditori dhe debitori të ngarkohen veçmas dhe individualisht përkatësisht nga banka e kreditorit dhe nga banka e debitorit.
