Banka e Shqipërisë ka mbajtur të pandryshuar normën e shtesës kundërciklike të kapitalit për bankat tregtare, por ka paralajmëruar për një rritje të mëtejshme, nëse kreditimi vazhdon të rritet me ritme të shpejta.
Në rivlerësimin periodik të shtesës kundërciklike të kapitalit, të fundit të tremujorit të dytë, Banka e Shqipërisë ka arritur në përfundimin se zhvillimet e shpejta në kreditim, normat konkurruese të interesit, përfitueshmëria e veprimtarisë bankare dhe vijimi i rritjes ekonomike, dëshmojnë për ciklin financiar pozitiv të përshpejtuar që po përjeton ekonomia.
Ndonëse zhvillimet e treguesve të analizuar mbështesin një rritje të mëtejshme të normës së shtesës kundërciklike, mund të jetë e nevojshme që më parë të analizohet efekti i rritjeve të kryera tashmë. Për këtë arsye, norma e shtesës kundërciklike të kapitalit për Shqipërinë do të mbetet në nivelin 0.5% deri në vendimmarrjen e ardhshme, në fund të tremujorit të tretë.
Megjithatë, Banka e Shqipërisë paralajmëron që, nëse cikli pozitiv financiar vijon me ritme te shpejta, rritje të mëtejshme të shtesës kundërciklike të kapitalit duhet të jenë të pritshme për pjesëmarrësit e tregut.
Vendimmarrja mbi nivelin e shtesës kundërciklike mbështetet kryesisht në ecurinë e vlerave të treguesit të hendekut të raportit të kredisë ndaj PBB-së. Vlerat e treguesit parësor mbeten negative deri në tremujorin I, por madhësia e vlerës negative vijon të zvogëlohet me ritme të përshpejtuara. Konkretisht, vlera e treguesit parësor është ngushtuar me përkatësisht rreth 3.5 dhe 1.2 pikë përqindjeje ndaj një viti më parë dhe ndaj tremujorit paraardhës.
Megjithëse “hendeku i raportit të kredisë ndaj PBB-së” është treguesi kryesor, praktika e zbatimit të tij në vende të tjera dhe në Shqipëri ka evidentuar ngadalësinë e reagimit të këtij treguesi në përgjithësi, dhe pamjaftueshmërinë e tij për të kapur dhe evidentuar zhvillime të shpejta në segmente të caktuara të kredisë.
Ndaj, kuadri rregullator dhe metodologjik i Bankës së Shqipërisë, parashikon që vendimmarrja për shtesën kundërciklike të mbështetet edhe mbi Treguesin e Paralajmërimit të Hershëm Plotësues (TPHP).
Në fund të tremujorit të parë të vitit 2025, vlera e indeksit TPHP arriti në nivelin 0.59, duke kapërcyer në mënyrë më të dukshme kufirin maksimal të sugjeruar nga metodologjia e përcaktimit të normës kundërciklike (mesatarja historike prej 0.5) dhe ka qenë kryesisht mbi këtë kufi që prej fundit të vitit 2021, duke sinjalizuar rreziqe potenciale që burojnë nga një mbinxehje në tregun e kredisë dhe kryesisht të aktiveve jofinanciare.
Zhvillimet e periudhës pasqyrojnë një ritëm më të lartë të rritjes së portofolit të kredisë për pasuri të paluajtshme kundrejt një tremujori më parë, por në terma vjetorë norma e rritjes është ngadalësuar. Madhësia e rritjes së kësaj kredie mbetet e krahasueshme me rritjen e tepricës së përgjithshme të kredisë bankare, dhe regjistron vlera më të larta se rritja nominale e PBB-së. Megjithatë, vlera e periudhës për këtë nëntregues nuk tejkalon mesataren e tij historike.
Edhe indeksi i çmimit të banesave vijon të regjistrojë një përshpejtim të ritmit të rritjes për të katërtin tremujor në radhë, duke shënuar vlera mbi mesataren e tij historike.
Ecuria e raportit të indeksit të çmimit të banesave kundrejt atij të qirasë është rritur, me kontribut tërësor nga ecuria e çmimit të banesave. Për këtë arsye, ndryshimi vjetor i vlerave të këtij nëntreguesi regjistron për të dytin tremujor radhazi një vlerë më të lartë se mesatarja historike.
Ndryshimet në kredinë për pasuri të paluajtshme dhe në indeksin e çmimit të banesave, priren të përforcojnë ecurinë e njëri-tjetrit dhe prej kohësh monitorohen ngushtësisht.
Analiza e ecurisë së vlerave të këtyre dy nëntreguesve, së bashku me informacionin e tërthortë që përftohet nga vrojtimi i ngarkesës me borxh të familjeve, shërbejnë për të identifikuar dhe parandaluar situata në të cilat ecuria e çmimeve në tregun e pasurive të paluajtshme mund të përbëjë një rrezik të shtuar sistemik.
Edhe nëntreguesi i intensitetit të kredisë për ekonominë (vlera absolute e rritjes vjetore të kredisë për ekonominë, si raport ndaj vlerës së vjetorizuar të PBB-së) ruan trajektoren e tij rritëse duke u rritur me përkatësisht 2.1 dhe 0.5 pikë përqindjeje në terma vjetorë dhe tremujorë. Edhe në këtë rast, vlerat e treguesit qëndrojnë mbi mesataren historike./ E.Shehu
Postimi ” “Vrulli” i kredisë, BSH paralajmëron rritje të mëtejshme të kërkesave për kapital ” eshte marre nga Revista Monitor.
