- Varrezat e Gëzuara (Cimitirul Vesel)
“Varrezat e Gëzuara” është një varrezë në Sapanta, e famshme për kryqet e varreve me ngjyra të ndezura dhe piktura naive që përfaqësojnë skena nga jeta dhe profesioni i të vdekurve. Madje në disa kryqe ka vargje ku përmenden personat përkatës, shpesh me nuancë humori. Është një nga atraksionet turistike më të vizituara në Maramures dhe madje në të gjithë Rumaninë. Ky është vendi qe thuhet se njeriu qesh përballë vdekjes.
Kryqi i vjehrrës në “Varrezat e Gezuara” tashmë është bërë legjendë, ashtu si shumë histori të tjera të gdhendura në kryqe prej druri në qendër të Sapanta. Sot ky vend është një muze i hapur, por në të njëjtën kohe është edhe varreza zyrtare e fshatit. Më shumë se 850 kryqe të lumtura janë të pranishme në oborrin e kishës, dhe i pari u shfaq në 1935.
“Varrezat e Gëzuara” janë vend unik në botë pasi jo shumë njerëz janë mësuar te qeshin me vdekjen. Nga ana tjetër, banorët e Maramureshit e kanë bërë këtë që nga kohërat e lashta.
Historia nis në vitet 1935-1936 kur Stan Ioan Patras, një nga mjeshtrit më të famshëm të komunës, tani edhe të Maramureshit dhe të gjithë botës, i lindi një ide e çmendur për te shprehur në një copë dru lisi historinë e gjithë jetës së një njeriu. Stan Ioan Patras ishte jo vetëm më i zoti i fshatit, por edhe ai që i mësoi njerëzit ta shikojnë vdekjen me sy tjetër. Kjo është bërë traditë në Sapanta dhe banorët thonë se kështu do te mbetet përgjithmonë. Shtëpia e mjeshtrit Stan Ioan Patras është një muze i vërtetë. Këtu është ndër të tjera punishtja në të cilen punohen dhe restaurohen kryqet nga “Varrezat e Gëzuara”. Druri i përdorur për ndërtimin e tyre është lisi. Duhen dy deri në tre javë për të bërë një kryq, madje ka vendas që mbledhin para tërë jetën për një vend në këto varreza.
Me kalimin e viteve ,ky vend është përfshire në majat e monumenteve funerale në mbarë botën. Në Europë, “Varrezat e Gëzuara” zënë vendin e parë.
