Ka një arsye se pse të gjithë po “nxitojnë” të investojnë në ndërtim. Kthimi është i shpejtë, burimet e financimit shpesh sigurohen nëpërmjet parapagimeve (në sektorin rezidencial), teksa sipërmarrjet e punimeve inxhinierike sigurojnë projekte të mëdha investimesh.
Edhe rritja e turizmit po tërheq gjithnjë e më shumë sipërmarrje në këtë fushë, kryesisht në ndërtimin e fshatrave turistikë, ku vlera e investimit nxirret brenda një periudhe të shkurtër kohe.
INSTAT e rishikoi me rritje peshën e ndërtimit në Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB), duke e çuar atë në 12% të PBB-së në 2023, nga më pak se 10% që ishte vlerësimi i mëparshëm, duke treguar për një rritje të dominimit të këtij sektori në ekonomi.
Burimi: INSTAT
Ndërtimi po shton dominimin, duke rezultuar ndër sektorët më fitimprurës në Shqipëri. Gati 25% e sipërmarrjeve në listën e “Monitor 200”, sipas fitimeve, janë nga ndërtimi ose të lidhura me të, më shumë se çdo sektor tjetër.
Normat e fitimit kanë luhatje të mëdha nga një vit në tjetrin dhe nga një kompani në tjetrën, në varësi të ciklit të investimit, por në pjesën më të madhe, ato janë dyshifrore.
Edhe në vitin 2023, sektori vijoi rritjen për të disatin vit radhazi. Të dhënat e rishikuara të INSTAT për matjen e Prodhimit të Brendshëm Bruto bënë të ditur se Vlera e Shtuar Bruto me çmime korrente për Ndërtimin ishte 286 miliardë lekë. Që nga viti 2021, ndërtimi është zgjeruar mesatarisht midis 8.5-13%, duke u bërë një ndër udhëheqësit kryesorë të rritjes ekonomike.
Burimi: INSTAT
Si kompanitë rezidenciale, ashtu dhe ato inxhinierike (rrugët e të tjera nëpërmjet tenderave) raportojnë panoramë të kënaqshme financiare dhe norma fitimi dyshifrore, ndonëse për apartamentet, fitimet luhaten në bazë të ciklit të shitjeve.
Vitet e fundit, sipërmarrjet që po investojnë në sektorin e hotelerisë, turizmit dhe vilave në bregdet, po bëhen një faktor i rëndësishëm në këtë segment dhe po rriten me shpejtësi, duke shfrytëzuar kthimin e Shqipërisë në një destinacion të preferuar turistik dhe lehtësitë fiskale që ka dhënë qeveria për markat me 5 yje (përjashtim nga tatimfitimi për 10 vjet dhe heqjen e taksës së infrastrukturës).
Në ndërtimet turistike po mbizotërojnë vilat, të kombinuara me hotele, që janë investime vendase dhe marrin në përdorim emrat e markave të njohura ndërkombëtare. Zhvilluesit pohojnë se preferojnë vilat, për shkak të kthimit të shpejtë që ato kanë, ndërsa hotelet kërkojnë më shumë punë dhe kanë kosto më të lartë menaxhimi dhe kthim të investimit më të gjatë në kohë.
Blerjet e të huajve janë një tjetër faktor që po nxisin sektorin e ndërtimit, sidomos në bregdet.
Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, në vitin 2023, investimet e të huajve në pasuri të paluajtshme në Shqipëri arritën vlerën e 325 milionë eurove, në rritje me 12% me bazë vjetore, pas zgjerimit me 52% vitin e mëparshëm.
Pasuritë e paluajtshme sollën më shumë se 22% të vlerës së përgjithshme të Investimeve të Huaja Direkte për vitin e kaluar, nga 3-5% që ishte kjo peshë një dekadë më parë. Të huajt po tërhiqen veçanërisht nga pasuritë e paluajtshme në bregdet, ku çmimet janë ende më të lira sesa në vendet e tjera të rajonit (Mal i Zi, apo Kroaci).
Burimi: INSTAT
“Green Coast”, pjesë e grupit BALFIN, që po ndërton kompleksin turistik të vilave me të njëjtin emër në Jug të vendit, u rendit si kompania me fitimet më të larta në segmentin e ndërtimit në vitin 2023.
Kompania raportoi të ardhura prej 7.1 miliardë lekësh në vitin 2023 dhe fitime prej 3.65 miliardë lekësh, me një normë prej 51%. Fitimet u më se trefishuan në raport me vitin e mëparshëm.
Shoqëria zhvillon projekte elitare në zonën e Jugut, me ndërtimin e fshatrave turistikë dhe hotelerisë. Kompania është investitore dhe ndërtimin e kryen nëpërmjet nënkontraktorëve.
Sipas raportit të aktivitetit, projektet kryesore janë “Green Coast Resort Village”, që do të shtrihet në afro 500,000 m² tokë me më shumë se 290,000 m² ndërtim, me vila banimi, njësi biznesi, supermarkete, qendra, me mbi 16,000 m² ndërtim, në një truall prej mbi 8,000 m².
“Për projektin e saj të parë ‘Green Coast Resort’, në total, shoqëria deri më 31 dhjetor 2023 ka njohur shitjen e rreth 97.5% të të gjitha njësive totale.
Ky vit paraqet një rezultat më se pozitiv të shoqërisë, rezultat i cili ndikohet kryesisht nga njohja e të ardhurave, nga marrëdhënie bashkinvestimi me bashkëzhvilluesit e tjerë të projektit të ‘Green Coast Village’. Shoqëria, duke qenë në rolin e investitorit, ndërtimin dhe projektimin e merr të nënkontraktuar”, thuhet në raportin vjetor.
“Antea Cement” u rendit e dyta, duke dyfishuar fitimet në 3.4 miliardë lekë. Norma e fitimit u rrit në 28%, nga 14% vitin e mëparshëm. Sipas raportit të aktivitetit, “Antea Cement” ka një kapacitet prodhimi prej 1.4 milionë tonësh çimento në vit dhe 3.300 tonë klinker në ditë. Shoqëria e shet produktin e saj në tregun e brendshëm, si dhe e eksporton atë në tregun ndërkombëtar.
Tregjet kryesore ku Shoqëria eksporton janë vendet fqinje dhe Rajoni i Mesdheut. Një vit më parë, kompania kishte shënuar një zgjerim të fortë prej 34%, i ndikuar nga shtrenjtimi i çmimeve për të kompensuar rritjen e energjisë dhe lëndëve djegëse.
“Gjoka Konstruksion”, që vepron dhe si nënkontraktor i “Gjoka 87” në koncesionin për ndërtimin e Rrugës së Arbrit, kishte fitimet e treta më të larta në vlerë në sektorin e ndërtimit në 3.3 miliardë lekë, me rritje prej 54% në raport me vitin e mëparshëm. Norma e fitimit ishte 31%, nga 27% vitin e mëparshëm.
Sipas raportit të aktivitetit, për vitin 2023 dhe në vazhdim, shoqëria “Gjoka Konstruksion” ka punuar për zbatimin e kontratës për përmirësimin, ndërtimin, operimin dhe mirëmbajtjen e Rrugës së Arbrit, gjithashtu edhe me projekte të tjera:
Ndërtimi i tunelit të Llogorasë në seksionin rrugor Orikum-Himarë; ndërtimi dhe rehabilitimi i rrjetit të ujësjellësit në Bulqizë; hartimi i projektit dhe zbatimi i punimeve për ndërtimin e Godinës (seksioni B) në zonën zhvillimore në Kombinat; ndërtimi i Unazës së Jashtme në Tiranë, Loti 6; sistemimi dhe asfaltimi Ura e Çerenecit, Peshkopi, Loti 3; etj.
“BALFIN Development Sh.p.k” është një kompani e re e grupit BALFIN, e themeluar më datë 14 shtator 2022. Në vitin e parë të plotë të aktivitetit, shoqëria ka raportuar të ardhura prej 2.7 miliardë lekësh dhe fitime prej 1.4 miliardë lekësh, me një normë prej 52%.
Sipas raportit të aktivitetit, fokusi i shoqërisë janë investimi në blerjen, ose përfitimin e të drejtave për zhvillimin e pasurive të paluajtshme. Projekti i saj kryesor është Univers City, kompleksi që po ndërtohet pranë Qendrës Tregtare Univers.
“Shoqëri e Thjeshtë INTEKAR – ASL” është për të dytin vit radhazi në listën e më të mëdhenjve të ndërtimit, si për të ardhurat, ashtu edhe për fitimet, pasi fitoi tenderin për ndërtimin e tunelit të Llogorasë. Në vitin e dytë të aktivitetit, kompania deklaroi 1.26 miliardë lekë fitime, me një normë prej 20%.
“Alb Building” deklaroi fitime prej 973 milionë lekësh, me rritje 26%. Norma e fitimit ishte pothuajse e pandryshuar në 27%. Kompania është përfshirë në disa projekte si segmenti rrugor Qukës – Qafë-Plloçë, si dhe projekte të tjera për ndërtime urash, rehabilitime të rrugëve, mbrojtje nga rrëshqitjet etj.
Sektori rezidencial sheh rënie të fitimeve
Ndryshe nga sipërmarrjet që janë të përqendruara në punime inxhinierike dhe në projekte turistike, kompanitë që veprojnë në sektorin rezidencial kanë parë rënie të fitimeve, në linjë me tkurrjen e të ardhurave, ndonëse shumë prej tyre vijojnë të jenë në listën e më fitimprurëseve.
Gjithsesi, sektori rezidencial duket se ka hyrë në një fazë maturimi. Viti 2023 i dha disa sinjale. Çmimet janë rritur me shpejtësi, duke frenuar kërkesën. Në qendër, apartamentet kanë arritur në një pikë të lartë prej 4-6 mijë euro/m² dhe brenda Unazës, në 2000-2500 euro/m².
Shtrenjtimi i qendrës zhvendosi kërkesën më në periferi, duke tërhequr një valë të re rritjeje çmimesh. Tashmë apartamenti më i lirë në Tiranë kushton mesatarisht 1000 – 1200 euro/m².
Valuta informale ka qenë një faktor i rëndësishëm që ka nxitur tregun e ndërtimit dhe pasurive të paluajtshme, por hetimet e SPAK i kanë “trembur” këto hyrje, sipas deklarimeve nga agjentët e pasurive të paluajtshme.
Të dhënat nga Agjencia Shtetërore e Kadastrës (ASHK) treguan se numri i transaksioneve të shitblerjeve të pasurive të paluajtshme pësoi rënie vitin e kaluar. Të dhënat e ASHK-së tregojnë se u regjistruan gjithsej 35.690 transaksione të shitblerjes së pasurive të paluajtshme, në rënie me 5.8% krahasuar me një vit më parë. Një shifër e tillë dëshmon se tregu i pronave ka pësuar frenim vitin e kaluar.
Edhe në kryeqytet, numri i transaksioneve të shitblerjeve të pasurive të paluajtshme pësoi rënie për të dytin vit radhazi në 2023. Në ASHK u regjistruan 20,959 shitblerje, në rënie me 20%, krahasuar me vitin 2022, duke dhënë një sinjal të qartë për një ndryshim të tendencës në sektor.
Pesha që zë Tirana në tregun e pasurive të paluajtshme është e konsiderueshme. Në kryeqytet, në vitin 2023, u kryen mbi 80% e totalit të transaksioneve të pronave.
“Arlis Ndërtim”, pasi pa një përgjysmim të xhiros në vitin 2023, duke zbritur në 2.2 miliardë lekë, shënoi dhe rënie me 32% të fitimeve, në 515 milionë lekë. Gjithsesi, kompania po zhvillon projekte të shumta në Bashkinë e Tiranës, sipas faqes së saj të internetit.
“Concord Investment” përgjysmoi gjithashtu të ardhurat në 711 milionë lekë, ndërsa fitimet ranë me 52%, në 298 milionë lekë.
“BALFIN Construction” (ish-Mane TCI), edhe kjo pjesë e grupit BALFIN, e fokusuar në ndërtim, raportoi të ardhura prej rreth 5 miliardë lekësh, me rritje 3.7% me bazë vjetore, ndërsa fitimet rezultuan 241 milionë lekë, me një rritje të lehtë prej 5%. Shoqëria po zhvillon disa projekte paralelisht si ndërtimi i “Urban City”, resorti i “Green Coast”, etj.
“Agi Kons”, që vitin e kaluar raportoi fitime prej 1.1 miliardë lekësh, pa një rënie me 80% të tyre në vitin 2023, në 217 milionë lekë. Pjesa më e madhe e të ardhurave të shoqërisë vijnë nga punimet e ndërtimit për të tretë, sipas bilancit, të cilat kanë shënuar dhe tkurrjen më të fortë të të ardhurave.
“Alba Konstruksion” rezultoi me të ardhura prej 1.2 miliardë lekësh dhe fitime gati 200 milionë lekë.
“S&D Invest” është një hyrje e re te të mëdhenjtë rezidencialë. Shoqëria raportoi të ardhura prej 2.5 miliardë lekësh në vitin 2023, me shtatëfishim në raport me vitin e mëparshëm, teksa kaloi nga menaxhimi dhe administrimi i pronës në shitje të apartamenteve.
Fitimet ishin 175 milionë lekë. Nga shitja e apartamenteve, shoqëria gjeneroi të ardhura prej 1.6 miliardë lekësh, sipas të dhënave në raportin e aktivitetit dhe rreth 700 milionë lekë të tjera janë shitje punimi në proces.
Përkundrejt tendencës tkurrëse të popullsisë dhe frenimit të kërkesës, si rrjedhojë e çmimeve të larta e rënies së fuqisë blerëse, tregu nuk pritet të ndalet. Në vitin 2022, sipërfaqja e lejeve të ndërtimit arriti nivel rekord në dekadën e fundit dhe këto ndërtime janë ende në proces.
Ndonëse kërkesa nuk duket se premton shumë, kompanitë e ndërtimit nuk tërhiqen, sidomos në kryeqytet. Sipas të dhënave të INSTAT, në vitin 2022, sipërfaqja e dhënë për leje ndërtimi për banesa ishte rreth 1.8 milionë m², niveli më i lartë rekord.
Në vitin 2023, lejet ishin me rënie, por ndërkohë projekte të reja të mëdha janë paralajmëruar.
Burimi: INSTAT
Janë të paktën 8 projekte zhvillimore, që parashikojnë ngritjen e kullave që do të kenë deri në 65 kate dhe një tjetër projekt 100 kate, i prezantuar së fundmi, i cili nuk e ka marrë ende lejen e zhvillimit.
Krahas projekteve që po ngrihen mbi truall privat, edhe vetë qeveria planifikon të japë për zhvillim disa hapësira që i ka në pronësi, të cilat i kanë kaluar tashmë Korporatës së Investimeve, që pritet të bëjë publike planet e saj për këto prona.
Në qershor, Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit hapi tenderin me objekt “Energjizimi i qyteteve: Zhvillimi inovativ i pronës publike”. Kjo procedurë kërkon të afrojë pranë vetes projektide që synojnë të zhvillojnë pronën publike, në bashkëpunim me sektorin privat, ku në fund, përfitimi që do të marrin institucionet janë zyra.
Pas një rënieje në vitin 2023, sipërfaqja e lejeve të ndërtimit në Tiranë i është rikthyer rritjes, duke reflektuar zhvillimin e projekteve të reja.
INSTAT bëri të ditur se në 6-mujorin e parë 2024 u dhanë gati 900 mijë metra katror leje ndërtimi, me rritje prej 36% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Burimi: INSTAT
Postimi ” Ndërtimi kthehet në sektorin më fitimprurës në ekonomi ” eshte marre nga Revista Monitor.
