Nga 1 janari pritet të hyjnë në fuqi taksat e Bashkimin Evropian për produktet që lirojnë sasi të lartë të dioksidit të karbonit. Kësisoj në Kosovë pritet të shtrenjtohet energjia elektrike, meqenëse 80% e rrymës prodhohet nga termoncetralet.
Qytetarët e Kosovës shumë shpejt do mund të përballen me një tjetër rritje të çmimit të energjisë elektrike, për shkak të hyrjes në fuqi të taksës së karbonit që vendos Bashkimi Evropian ndaj produkteve që lirojnë sasi të lartë të dioksidit të karbonit.
Meqë rreth 80 për qind e energjisë në Kosovë prodhohet nga termocentralet me qymyr, efekti i kësaj takse pritet të reflektohet drejtpërdrejt në faturat e qytetarëve dhe në koston e prodhimit për bizneset.
Paralelisht me këtë, përplasjet politike për sektorin energjetik janë ashpërsuar, me akuza të ndërsjella për keqpërdorime dhe mungesë transparence.
Nënkryetarja e Lidhjes Demokratike të Kosovës, Hykmete Bajrami, në një konferencë për media ka paralajmëruar se në vitin 2026 mund të ketë sërish rritje të çmimit të energjisë elektrike, duke e cilësuar “hajni” mënyrën se si, sipas saj, po u faturohet energjia qytetarëve.
“Hajnia më e madhe që po i bëhet qytetarëve të Kosovës gjatë këtij mandati është hajnia përmes faturave të energjisë elektrike”, ka thënë ajo, duke shtuar se “për shkak të gjeturave dhe fakteve të publikuara këto ditë, Lëvizja Vetëvendosje është në panik”.
Ajo ka kritikuar ministren në detyrë të Ekonomisë, Artane Rizvanolli, për mungesë transparence dhe dështim për të sqaruar akuzat lidhur me importin e energjisë. “Zonja Rizvanolli nuk ishte në gjendje të zbardhë asnjë fakt, aq më pak të demantoj ndonjë prej atyre që i kemi shpërfaqur. Ne kemi deponuar dëshmitë tona për keqpërdorimet në sektorin e energjisë”.
Sipas saj, kompania EFT e Vuk Hamoviqit ka “monopolizuar tregun e kapaciteteve transmetuese të energjisë elektrike”, ndërsa “koston e importit dhe transportit e paguajnë qytetarët përmes faturave”.
Në anën tjetër, ministrja në detyrë e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, ka mohuar akuzat, duke theksuar se Qeveria e Kosovës nuk është palë në proceset e blerjes së energjisë elektrike dhe se këtë e bëjnë vetëm operatorët privatë të licencuar si KEDS dhe KESCO.
“Ne si qeveri nuk jemi përgjegjës për licensimin e kompanive as për mbikëqyrjen e tregut të energjisë elektrike. Dhe nuk posedojmë kontrata të tregtimit të energjisë, mirëpo këto i kanë vetëm kompanitë dhe ZRRE”, ka deklaruar ajo.
Rizvanolli ka shtuar se as ndërmarrjet publike si KOSTT dhe KEK, e as ato private, nuk kanë pasur kontrata me EFT-në gjatë qeverisjes aktuale. “Përkundër kësaj, për të mbështetur gënjeshtrën se kinse po importohet energji nga EFT, në publik janë plasur disa rezultate të ankandeve, të cilat janë paraqitur sikur të ishin dëshmi të blerjeve nga operatorët në Kosovë, e që në fakt nuk janë”, ka theksuar ministrja.
Ndërkohë, njohësi i çështjeve ekonomike, Safet Gërxhaliu, ka paralajmëruar se qytetarët e Kosovës do të përballen sërish me rritje të tarifave të energjisë elektrike në janar të vitit 2026, si pasojë e tarifës së dioksidkarbonit, e cila pritet të ndikojë drejtpërdrejt në çmimin përfundimtar që paguajnë konsumatorët.
“Në janar do të kemi shtrenjtim sërish shkak tarifa e dioksidkarbonit…”, ka deklaruar ai, duke shtuar se ky vendim i BE-së do të ketë ndikim zinxhir në çmimet e produkteve të tjera.
Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, vetëm në muajin shtator çmimi i energjisë elektrike është rritur me 17.4 për qind, ndërsa inflacioni ka arritur në 4.7 për qind.
Drejtori i Dhomës së Tregtisë, Kushtrim Ahmeti, ka thënë se pasojat e vendimit për shtrenjtimin e energjisë dhe liberalizimin e tregut energjetik tashmë po i ndjejnë më shumë se 1300 biznese, të cilat janë detyruar të dalin në tregun e hapur.
“Shumë ndërmarrje prodhuese janë vënë në pozitë të vështirë për shkak të çmimeve të larta të energjisë. Kjo po ndikon drejtpërdrejt në koston e prodhimit, në uljen e konkurrueshmërisë dhe, për fat të keq, në humbjen e vendeve të punës”
Edhe nënkryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Besnik Tahiri, ka reaguar ashpër ndaj rritjes së vazhdueshme të çmimeve të produkteve esenciale, duke e cilësuar situatën si të papranueshme dhe dëshmi të një menaxhimi të dobët qeveritar. “Çfarë është tu ndodh kështu? Çdo ditë po shtrenjtohen çmimet, janë shku në hava. Si është e mundur që produktet elementare në Kosovë të kushtojnë më shumë se në vendet me standard shumë më të lartë?”, ka deklaruar Tahiri, duke shtuar se ndërkohë që qytetarët përballen me rritje të kostos së jetesës, pagat vazhdojnë të mbeten të ulëta dhe të papërditësuara.
Kurse. eksperti i energjisë, Luan Shllaku, ka thënë se debati nuk duhet të fokusohet në origjinën e energjisë që importon Kosova, por në faktin pse vendi ende nuk ka prodhim të mjaftueshëm.
“Mosinvestimi i gjatë në kapacitetet e Kosovës rrit varësinë nga importi. Gati pesë vjet pasi u soll Strategjia e Energjisë, kapaciteti gjenerues u rrit për zero megavat! Në këtë mënyrë, varësia nga importi e rriti rolin e tregtarëve privatë”, ka shkruar Shllaku. Ai ka sqaruar se energjia nuk blihet nga shtete, por nga oferta më e lirë në treg, dhe se sapo energjia futet në rrjet, ajo përzihet me sistemin rajonal. “Elektronet nuk mbajnë flamurin e shtetit të origjinës, por bëhen pjesë e sistemit të përbashkët të transmetimit. Kur Kosova blen energji, paratë nuk shkojnë atij që i ka prodhuar fizikisht elektronet, por kompanive që kanë kontratat për shitje si EFT e Vuk Hamoviqit, GEN-I, NOA e të tjera”.
Në anën institucionale, Zyra e Rregullatorit për Energji po e mban ende të fshehtë planin vjetor të energjisë për vitin 2025, të miratuar që më 7 nëntor të këtij viti.
Edhe pse ky dokument është miratuar 13 muaj pas kërkesës së KOSTT-it, nuk është publikuar në faqen zyrtare të ZRRE-së. Në draft-bilancin e janarit 2025, prodhimi vendor i energjisë ishte paraparë të jetë 5 milionë e 579 mijë e 680 MWh, ndërsa importi 1 milion e 768 mijë e 58 MWh. Por sipas të dhënave të fundit, nga janari deri në shtator 2025 prodhimi vendor ka qenë rreth 972 mijë MWh më i ulët se një vit më parë, ndërsa importet janë rritur për 48 për qind.
Miliona euro në import: Ku po e blen energjinë Kosovë, nga Slloven
Ditëve të fundit, partitë opozitare kanë hedhur akuza ndaj Lëvizjes Vetëvendosje, duke pretenduar se kjo e fundit ka importuar energji elektrike në sasi të mëdha dhe se përfitues i këtij procesi ka qenë Vuk Hamoviq, përmes kompanisë EFT.
Kosova mbetet e varur nga importi dhe pa investime të reja në prodhim. Kosova ka rritur sasinë e importit të energjisë elektrike viteve të fundit, për t’i mbuluar kërkesat e konsumatorëve përballë mungesës së prodhimit.
Çmimi për rrymë gjatë periudhës 2017-2024 ka pësuar rënie dhe ngritje. Vetëm nga janari deri në nëntorin e 2024-tës, Kosova ka importuar energji në vlerë prej mbi 114 milionë eurosh.
Rritjet e kanë shoqëruar ndër vite çmimin mesatar të energjisë elektrike në Kosovë. Më 2024, rryma ka kushtuar më së shtrenjti në tetë vjetët të fundi.
Çmimi për një kilovat në orë për amvisëritë ndryshon ditën dhe natën, gjatë periudhës ndërmjet 1 prillit dhe 30 shtatorit, dhe asaj ndërmjet 1 tetorit dhe 31 marsit.
Postimi ” Paralajmërohet shtrenjtim i energjisë elektrike në Kosovë ” eshte marre nga Revista Monitor.
