Flet Luan Leka, CEO i grupit EHW
Rënia e popullsisë me 14% në 12 vjet dhe emigrimi i vazhdueshëm i fuqisë punëtore përbën, padyshim, shqetësim për të gjithë sipërmarrësit, duke ulur optimizmin për investime në të ardhmen.
Luan Leka, CEO i grupit EHW, ndër më të mëdhenjtë në vend në sektorin e industrisë përpunuese, thotë se bizneset janë të detyruara të investojnë për të rritur produktivitetin, në mënyrë që të mbijetojnë në treg.
Një tjetër zgjidhje është zgjerimi drejt rajonit.
Z.Leka pohon se një nga zgjidhjet për të frenuar emigracionin është rritja e pagave dhe për këtë, qeveria mund të ndihmojë me uljen e taksave të punës. Kjo do të rriste mundësitë e ndërmarrjes për rritjen e pagave në përpjekjen për të frenuar largimin e forcave të punës.
Si do ta vlerësoni ecurinë e grupit EHW në vitin 2023 dhe pjesën e deritanishme të vitit 2024?
Gjatë vitit 2023 nuk pati rritje të shitjeve, në ndryshim nga vitet paraardhëse. Përkundrazi u shënua një ulje e të ardhurave nga shitja në masën 1%.
Mendoj që shkak kryesor për këtë ishte deflacioni i çmimeve që pasoi inflacionin e dy viteve paraardhës 2021, 2022.
Cilat janë pritshmëritë për periudhën në vazhdim?
Për t’ju rikthyer rritjes së të ardhurave po bëjmë investime të vazhdueshme, në teknologji dhe në zgjerimin e mjetit të shitjeve. Parashikojmë që në përfundim të vitit, në vazhdim të arrijmë një rritje të të ardhurave në nivelin 3-4%.
Të dhënat e Censit treguan për një rënie të numrit të popullsisë me 420,000 persona. Sa e keni ndier këtë tendencë dhe si pritet të jetë ndikimi afatmesëm e afatgjatë?
Rënia e numrit të popullsisë me 14% në 12 vjet përbën padyshim shqetësim për të gjithë operatorët e tregut. Por është një fenomen që ekziston, na mbetet ta pranojmë dhe të përpiqemi të shmangim ndikimin mbi aktivitetin tonë.
Si do të ndikojnë të dhënat e Censit për investime në të ardhmen?
Kuptohet që të dhënat e Censit nuk gjenerojnë optimizëm për investime në një treg që zvogëlohet, për më tepër, duke humbur pjesën më aktive të popullsisë. Megjithatë, një biznes që nuk investon për të rritur produktivitetin, është i destinuar të mos ketë jetë të gjatë.
Për ne kjo do të thotë që duhet të studiojmë me shumë kujdes tregun para vendimit për të investuar. Një vlerësim i deritanishëm na çon drejt vendimit për të pasur si përparësi hapjen në tregjet rajonale.
Cilët janë sektorët që ju shikoni me potencial për të ardhmen në planet tuaja të zhvillimit?
Fokusi ynë mbetet gjithnjë në atë që për ne është ‘core business’: Industria ushqimore dhe retail-i. Po projektojmë edhe investime në sektorin e turizmit, si një sektor që po jeton një perspektivë inkurajuese për të ardhmen.
Sa problematike është bërë gjetja e fuqisë punëtore dhe si ka ndryshuar përqasja ndaj personelit me rritjen e grupit?
Vështirësia e gjetjes së personelit, e lidhur me largimin e të rinjve, përbën një problem me të cilin po bashkëjetojmë vitet e fundit. Po reagojmë për të gjetur ilaçin e frenimit të fenomenit, së pari duke rritur pagat.
Kuptohet, që rritja e vazhdueshme e pagave ndikon drejtpërdrejt në rritjen e kostove dhe për pasojë, në konkurrueshmërinë e ndërmarrjes në treg. Do të jetë tregu ai që do të na japë të drejtë apo të na dënojë.
Sidoqoftë, kjo është një rrugë e detyrueshme për të ndjekur, mbasi emigrimi frenohet kur njerëzit të kenë në vendin e tyre atë nivel jetese që pretendojnë të gjejnë, duke lënë vendin. Në situatën aktuale, përpiqemi të zgjidhim këtë problem madhor, edhe duke strukturuar formimin e personelit të ri, nevojë që bëhet gjithnjë e më imperative.
Cili do të ishte mesazhi për qeverinë lidhur me modelin e zhvillimit ekonomik të vendit?
Prej tri dekadash, vendi ynë ka zgjedhur si model ekonominë e tregut, ku motor i zhvillimit është ndërmarrja private. Megjithatë, roli i shtetit mbetet i rëndësishëm në aktivizimin sa më eficient të resurseve ekonomike të vendit.
Për të qenë më konkret, do të doja të analizoja shkurtimisht disa prioritete të zhvillimit ekonomik të vendit.
Në këtë kontekst do të konsideroja si prioritet të parë procesin e reformave për aderimin në BE, si ato institucionale edhe ato të kuadrit ligjor. Procesi i përafrimit të ligjeve me ato të BE-së i nisur në vitin 2006 duhet të evoluojë në fazën e “përputhjes” së ligjeve me ato të BE-së.
Do të veçoja ligjet për mbrojtjen e investimeve apo kuadrin ligjor për sigurinë e produkteve bujqësore apo industriale si prioritare për sektorët ku operojmë.
Një kuadër ligjor i tillë do të nxiste, së pari, investimet e huaja dhe njëkohësisht do të kishte efekt të drejtpërdrejtë edhe në rritjen e besimit në produktet tona, duke stimuluar rritjen e eksporteve.
Kam mendimin që bujqësia dhe industria përpunuese duhet të mbeten gjithnjë prioritare të politikave ekonomike të shtetit, duke konsideruar rolin e tyre të pazëvendësueshëm si në PBB-në e vendit, ashtu dhe në punësim.
Ndërsa një objektiv madhor mbetet edhe ndalimi i hemorragjisë së ikjes së të rinjve, forcave të punës më aktive. Konkluduam që veprimi më efikas do të ishte rritja e pagave.
Përmendëm edhe që kjo do të çonte në rritjen e kostove të produkteve dhe shërbimeve. Për të zbutur këtë efekt do të ndihmonte politika fiskale e shtetit, me synim “uljen e ngarkesës fiskale mbi pagat”.
Për të qenë më i qartë po përmend një shembull të cituar edhe tjetër herë.
Për një pagë neto të punëmarrësit 100,000 lekë, ndërmarrja paguan 148,000 lekë, pra 48% taksa.
Nga këto, 27-28% i paguan punëmarrësi. Sikur shteti t’i ulte këto taksa në masën 10%, për ndërmarrjet kalimi i kësaj vlere në rritjen e pagës neto të punëmarrësit nuk do të ishte një kosto e shtuar.
Kjo do të rriste mundësitë e ndërmarrjes për rritjen e pagave në përpjekjen për të frenuar largimin e forcave të punës.
Masa për frenimin e emigracionit
Për një pagë neto të punëmarrësit 100,000 lekë, ndërmarrja paguan 148,000 lekë, pra 48% taksa. Nga këto, 27-28% i paguan punëmarrësi. Sikur shteti t’i ulte këto taksa në masën 10%, për ndërmarrjet kalimi i kësaj vlere në rritjen e pagës neto të punëmarrësit nuk do të ishte një kosto e shtuar. Kjo do të rriste mundësitë e ndërmarrjes për rritjen e pagave në përpjekjen për të frenuar largimin e forcave të punës.
Lexoni edhe: 200 VIP-at e 2023; “Dorëzimi” i bizneseve
Postimi ” Bujqësia dhe industria përpunuese duhet të mbeten prioritet i politikave ekonomike ” eshte marre nga Revista Monitor.
