Në Gjykatën Kushtetuese është zhvilluar seanca e parë për shqyrtimin e padisë së Shoqatës së Ndërtuesve të Shqipërisë për shfuqizimin e pjesshëm të vendimit të miratuar në muajin korrik 2023 që rriti çmimet e referencës së apartamenteve në Tiranë.
Në parashtrimet e saj Shoqata e Ndërtuesve të Shqipërisë kërkoi pezullimin e vendimit nr. 457, datë 26.07.2023 të Këshillit të Ministrave “Për disa ndryshime në vendimin nr. 132, datë 07.03.2018 të Këshillit të Ministrave “Për metodologjinë për përcaktimin e vlerës së taksueshme të pasurisë së paluajtshme “ndërtesa”, e bazës së taksës për kategori specifike, natyrën dhe prioritetin e informacionit dhe të dhënave për përcaktimin e bazës së taksës, si dhe të kritereve dhe rregullave për vlerësimin alternativ të detyrimit të taksës”, të ndryshuar” pasi rritja e menjëhershme dhe drastike e çmimeve të referencës është joproporcionale, duke ndikuar te shtimi i kostove.
Nga shoqata e Ndërtuesve të Shqipërisë u tha se rritja e kostove vjen pasi taksa 8% e ndikimit në infrastrukturë, taksa 3% e strehimit dhe detyrimi 15% për taksën e shitblerjes, llogaritet mbi çmimet mesatare të referencës.
“Ndërtuesit kur aplikojnë për një leje ndërtimi bëjnë një plan biznesi, ku parashikohen kosto dhe shpenzimet përfshirë taksat dhe fitimet e pritshme.
Fitimi i pritshëm do të cenohet ndjeshëm nga rritja e taksave, që do të llogariten me çmimet e reja të referencës, si detyrimi për taksën 8% të ndikimit në infrastrukturë, tatimi 15% në momentin e shitjes përfundimtare, dhe shtrin efektin edhe te taksa 3% për strehimin social.
VKM aplikohet në mënyrë të menjëhershme dhe ka një rritje drastike të çmimeve të referencës. Mbështetur nga sondazhe se në treg ka rritje të çmimeve të shitblerjes. Ky nuk është argument për bërë një rritje mesatarisht 30 deri 60% të çmimeve të referencës të Tiranës.
Një tjetër argument është që çmimet janë rritur që të luftohet informaliteti. Nuk bën sens që rritja e taksave lufton informalitetin”.
Sipas përfaqësuesit të Shoqatës së Ndërtuesve akti ka fuqi prapavepruese, dhe nuk ka një dispozitë për zbatimin e saj. Sipas shoqatës ligjet fiskale nuk kanë fuqi prapavepruese dhe nga kjo preken shumë ndërtues që kanë pasur lejet e tyre në proces, pra leja është miratuar, por ende nuk është zbardhur.
“Pasi miratohet leja e aplikuar nga ndërtuesit. Para zbardhjes së lejes Bashkia kërkon pagesën për taksën 8% të ndikimit në infrastrukturë. Çfarë do paguajmë ne, kur leja është miratuar, por nuk është zbardhur dhe ndërkohë hyn në fuqi VKM? Do të paguajmë detyrimin për taksën 8 % të ndikimit në infrastrukturë, sipas VKM -së mëparshme, apo pasi hyjnë çmimet e reja të referencës në fuqi? Kjo nuk është e qartë, por mënyra sesi është hartuar akti, ndërtuesit duhet të paguajnë sipas VKM së ndryshuar.
Po ashtu të gjithë e dimë, që pasi merret leja ndërtuesit fillojnë të shesin me kontrata porosie. Kur kontratat bëhen përfundimtare paguhet taksa e kalimit të pronësisë. Një ndërtues mund të ketë lidhur kontratën e sipërmarrjes 3 vjet më parë. Çfarë takse do të paguajë, sipas VKM të vjetër apo sipas VKM së re? Ndërtuesi nuk mund të rrisë çmimin për blerësit, pasi është e përcaktuar në kontratë. Unë s’mund t’i them blerësit do paguash më tepër sepse mu rritën taksat? Barra që i ngarkohet ndërtuesit është joproporcionale kufizon të drejtën ekonomike dhe juridike. Demotivon ndërtuesit dhe mund të shkaktojë më pak të ardhura në buxhet”.
Kryetari i Shoqatës së Ndërtuesve Erjon Harizi tha se periudha mesatare e marrjes së lejes së ndërtimit në Tiranë është 2 vjet. Sipas tij 1% e kostos paguhet në datën e aplikimit për leje. “Pas kësaj procedure pasi vijohet me zhvillimin e projektit marrim miratimin ligjor. Me pas miratimi i tretë është pasi paguajmë taksën. Nisur nga kjo VKM bashkia me dashje i vonoi zbardhjet e lejes me 3-4 muaj në pritje të zbardhjes së vendimit me ndryshimin e çmimeve të referencës. Ndryshimi i vendimit në muajin korrik ishte i papritur. Parashikohej që taksat të ndryshonin në 2026”, pohoi ai.
Sipas Harizit VKM-ja nuk merr parasysh koston e ndërtimit, por vetëm çmimin e shitjes. Ai tha se kostoja e ndërtimit krahasuar me 2016-n është 3-fishuar, pasi është rritur cilësia e ndërtimit dhe janë marrë projektues të huaj, është rritur përqindja e pronarëve dhe janë dhjetëfishuar taksat. “Kostoja që ende ka Enti i Banesave është 25 mijë lekë për metër katror, por sot kostoja mesatare e ndërtimit në Tiranë arrin në 70 mijë lekë për metër katror”.
Nga përfaqësuesja e Këshillit të Ministrave u tha gjatë seancës se kjo ndërhyrje ligjore erdhi si domosdoshmëri e rishikimit të çmimeve të referencës për qëllime fiskale, pasi azhornimi i fundit ishte në VKM e vitit 2018.
Vlerat e miratuara në VKM janë të zbutura në efektin e tyre, sipas mesatarizimit të vlerës me qellim gjithëpërfshirjen e kategorive të banimit.
Gjithashtu sipas përfaqësues të Këshillit të Ministrave akti nuk ka fuqi prapavepruese, por me ndryshim të çmimit mesatar të banesave, që sjell ndryshim të vlerës së taksimit dhe sjell këto efekte vetëm për të ardhmen.
Në përfundim pas dëgjimit të palëve Kryetarja e Gjykatës komunikoi se trupi gjykues vendosi të shtyjë seancën me qëllim lënien në kohë të palëve për sjelljen e të dhënave dhe provave.
Parashtrimet u kërkuan të depozitohen brenda datës 2 Tetor, ndërsa seanca e radhës u la të zhvillohet më 7 Tetor.
Ndryshimet për vendimin nr. 132,datë7.3.2018,të Këshillit të Ministrave, “Për metodologjinë për përcaktimin e vlerës së taksueshme të pasurisë së paluajtshme “ndërtesa”, ebazëssëtaksëspërkategorispecifike,natyrëndheprioritetineinformacionitdhetëdhënavepërpërcaktiminebazëssë taksës, si dhe të kritereve dhe rregullave për vlerësimin alternativ të detyrimit të taksës”, të ndryshuar u botuan në fund të muajit korrik 2023 në Fletoren Zyrtare dhe hynë në fuqi menjëherë pas botimit. Vendimi rriti çmimet e referencës së apartamenteve për 32 zonat kadastrale të Tiranës nga 5 deri 76%. Ndërsa për 5 njësitë administrative, si: Dajt, Farkë, Kashar, Petrelë dhe Pezë çmimet fiskale u shtuan nga 29 deri 60% më shumë se 2018. Për 67 bashkitë e tjera të vendit çmimet e referencës së apartamenteve mbetën të pandryshuara.
Rritja e çmimeve fiskale ndikoi te rritja e pagesës vjetore të taksës së banimit që paguhet nëpërmjet faturave të ujit të pijshëm pasi taksa llogaritet mbi vlerën e shtëpisë apo të dyqanit. Po ashtu mbi çmimet e referencës llogaritet edhe taksa 8% e ndikimit në infrastrukturë, strehimit 3% dhe taksa 15% e shitblerjes.
Postimi ” Ndërtuesit në Kushtetuese për rrëzimin e çmimeve të referencës: Rritja joproporcionale shtoi kostot ” eshte marre nga Revista Monitor.
