Qeveria në detyrë e Kosovës e ka miratuar buxhetin për vitin 2026 të premten, i cili kap një shifër prej rreth 4 miliardë euro. Miratimi i këtij buxheti ka ngjallur reagime të shumta, madje sot ndaj qeverisë është ngritur edhe një padi.
Rrjeti i Organizatave Joqeveritare AVONET ka dorëzuar sot në Gjykatën Themelore në Prishtinë një padi për anulimin e vendimit të Qeverisë në detyrë të Republikës së Kosovës, të datës 31 tetor 2025, që miraton projektligjin mbi ndarjet buxhetore për vitin 2026.
Sipas AVONET, vendimi i Qeverisë në detyrë është në kundërshtim me Kushtetutën dhe ligjet e vendit.
Për këtë arsye, organizata ka kërkuar gjithashtu vendosjen e një mase të përkohshme të sigurisë, me qëllim që të pezullohet ekzekutimi i vendimit deri në marrjen e vendimit përfundimtar nga gjykata.
Në padinë e dorëzuar, AVONET thekson se “Qeveria në detyrë me rastin e miratimit të vendimit në fjalë ka vepruar në kundërshtim me Kushtetutën e Republikës së Kosovës, konkretisht me nenin 72, si dhe me nenet 28, 29 dhe 31 të Ligjit Nr. 08/L-117 për Qeverinë e Republikës së Kosovës, të cilat kufizojnë veprimtarinë e një qeverie që ushtron funksionet vetëm për çështje të domosdoshme administrative dhe jo të miratoj projektligje.”
AVONET argumenton se miratimi i projektligjit për ndarjet buxhetore përbën një akt me karakter administrativ dhe politik, që tejkalon kompetencat e një qeverie në detyrë.
Organizata gjithashtu thekson se disa anëtarë të kabinetit tashmë janë në funksionin e deputetit të Kuvendit, duke shkelur parimin e ndarjes së pushteteve dhe ndalimin e ushtrimit të dy funksioneve publike njëkohësisht.
Rrjeti i OJQ-ve kërkon nga gjykata që të anulojë vendimin e Qeverisë në detyrë si të paligjshëm dhe antikushtetues; të pezullojë efektet e tij deri në vendimin përfundimtar, duke garantuar respektimin e Kushtetutës, ligjit dhe parimit të shtetit të së drejtës.
AVONET thekson se ky veprim është i drejtë dhe i domosdoshëm për të mbrojtur rendin kushtetues dhe integritetin institucional, duke siguruar që proceset buxhetore të zhvillohen në përputhje me mandatet legjitime dhe parimet demokratike të Republikës së Kosovës.
Edhe Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë ka shprehur shqetësimin e saj të thellë lidhur me vendimin e Qeverisë në detyrë për të miratuar dhe proceduar në Kuvend Projektligjin për Buxhetin e Republikës së Kosovës për vitin fiskal 2026, në një periudhë siç thonë kur vendi ende nuk ka një qeveri të re pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.
OEA thekson se si institucion që për më shumë se dy dekada ka avokuar për një mjedis më të favorshëm të të bërit biznes në Kosovë, vlerëson se vendimet me ndikim të drejtpërdrejtë në politikat fiskale dhe ekonomike të vendit duhet të merren nga një qeveri me mandat të plotë dhe legjitimitet demokratik.
“Legjislacioni aktual qartazi kufizon fushëveprimin e një qeverie në detyrë, duke i lejuar asaj vetëm aktivitete të domosdoshme dhe përmbushjen e obligimit teknik për paraqitjen e projektbuxhetit, por jo miratimin ose inicimin e masave të reja fiskale që krijojnë detyrime të reja afatgjata për financat publike”.
Lidhur me miratimin nga Qeveria në detyrë të rritjes së pagës minimale, nga 350 në 500 euro, që pritet të zbatohet në dy faza gjatë vitit 2026, Oda Amerikane thekson se përmirësimi i kushteve të punës dhe të ardhurave mbetet një qëllim i rëndësishëm për zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe social të vendit.
“Megjithatë, çdo vendim i tillë duhet të bazohet në analiza gjithëpërfshirëse të tregut të punës, produktivitetit dhe kapaciteteve reale të sektorit privat, në mënyrë që të sigurohet një baraspeshë ndërmjet mirëqenies së punonjësve dhe konkurrueshmërisë së bizneseve. Vendimet e tilla mund të rrezikojnë stabilitetin e tregut të punës dhe të krijojnë pasiguri për komunitetin e biznesit”, thuhet tutje.
Oda Amerikane paralajmëron se miratimi i politikave të reja të shpenzimeve publike në këtë fazë mund të cenojë stabilitetin makroekonomik, të rrisë ngarkesën buxhetore për vitet në vijim dhe të çrregullojnë tregun e punës, duke rritur pritshmëritë për paga më të larta në sektorin privat dhe duke ndikuar kështu në konkurrueshmërinë e përgjithshme të ekonomisë.
“Një veprim i tillë po ashtu rrezikon të kufizojë hapësirën fiskale për investime kapitale dhe politika zhvillimore, të cilat janë thelbësore për rritjen e qëndrueshme ekonomike të vendit. Në vend që të merren vendime me pasoja fiskale, të gjitha forcat politike duhet të përqendrojnë përpjekjet e tyre në formimin e një qeverie legjitime që reflekton funksionimin demokratik të institucioneve të Kosovës”, thuhet tutje në reagimin për media.
Rrjedhimisht, Oda Amerikane bën thirrje për përmbajtje institucionale, respektim të plotë të parimeve kushtetuese dhe ligjore, duke theksuar se është e domosdoshme që çdo vendim i Qeverisë në detyrë, të ndërmerret në përputhje të plotë me kufizimet ligjore që burojnë nga statusi i saj si qeveri kujdestare, si dhe me dispozitat që përcaktojnë se një person nuk mund të ushtrojë njëkohësisht funksionin e deputetit dhe atë të anëtarit të Qeverisë.
“Çdo devijim nga ky parim do të rrezikonte jo vetëm vlefshmërinë formale të akteve të miratuara, por edhe besimin në institucionet publike dhe në stabilitetin kushtetues të vendit”.
Kurse, Gëzim Shala nga Instituti i Kosovës për Drejtësi theksoi se Qeveria në detyrë nuk ka të drejtë të propozojë buxhetin, e as Kuvendi nuk ka të drejtë ta votojë propozimin e buxhetit të kësaj Qeverie në detyrë.
“Qeveria në dorëheqje i referohet një qeverie që është zgjedhur nga një legjislaturë e caktuar, e që vazhdon punën deri në momentin e zgjedhjes së Qeverisë së re, dhe jo në rastet kur Qeverisë i ka përfunduar mandati. Në rastin konkret, Qeveria në detyrë nuk është zgjedhur nga kjo legjislaturë dhe nuk i takon asaj”, shkroi ai në Facebook.
Qeveria në detyrë ka miratuar javën e kaluar Projektbuxhetin 4 miliardësh për 2026, ku ka paraparë pagë të 13-të, rritje shtesash e pensionesh si dhe rritje të pagës minimale.
Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, në fjalimin e tij e ka vlerësuar “me shumë risi” buxhetin për vitin 2026.
Ai ka thënë se buxheti do të jetë në vlerë 4 miliardë euro.
“Edhe ky buxhet do të ketë shumë risi. Së pari, është buxhet në vlerë 4 miliardë euro ku ¼ apo rreth 1 miliard janë buxhetuar për investime kapitale. Një risi do jetë dhënia e pagës së 13-të për punonjësit e sektorit publik. Është i përfshirë edhe zbatimi i rritjes së pagës bazë më 0.5% për çdo vit përvojë pune për dallim nga ajo që kemi pasur më herët ku zbatohej rritja vetëm 0.25% për 15 vjetët e para”.
Kurti ka shtuar se buxheti 2026 përfshin edhe rritjen e pensioneve, shtesat për fëmijë, lehona, pagesa për të rritur dhe gra që angazhohen me Superpunë, si dhe kompletim i reformës së asistencës sociale e mbështetje të tjera.
Qeveria në detyrë e ka miratuar po ashtu edhe propozimin e Ministrisë së Financave, Punës dhe Trasnfereve për rritjen e pagës minimale në 500 euro, duke filluar nga janari i vitit 2026.
Ministri në detyrë, Hekuran Murati, sqaroi se rritja është paraparë të bëhet në dy shkallë, ashtu sikurse ishin rritur pagat vjet.
425 euro do të jetë nga 1 janari, teksa 500 do të bëhet nga 1 korriku.
Nuk është e qartë nëse ky projektligj për buxhetin 2026 mund të shqyrtohet dhe hidhet në votim në Kuvendin e ri të Kosovës.
Miratimi i projektligjit për buxhetin vjen disa orë para një takimi mes presidentes së vendit, Vjosa Osmani, dhe udhëheqësve të partive parlamentare, në të cilin ajo pritet t’i lusë ata për kompromis për ta nxjerrë vendin nga paraliza politike.
Gati nëntë muaj pas zgjedhjeve, Kosova mezi e bëri Kuvendin e ri në shtator, por vazhon të dështojë të ketë qeveri të re.
Partitë nuk kanë shprehur gatishmëri për të bashkëqeverisur dhe kështu janë rritur shanset që vendi të shkojë në zgjedhje të parakohshme qysh në dhjetor.
Postimi ” Paditet Qeveria në detyrë e Kosovës, kërkohet anulimi i vendimit për buxhetin 2026 ” eshte marre nga Revista Monitor.
