Proteksionizmi i Joe Biden është i kushtueshëm për Amerikën dhe botën, shkruan The Economist
Rritja e çmimeve është shqetësimi kryesor i amerikanëve. Inflacioni vjetor ka kaluar shifrën 8%, niveli më i lartë në 40 vjet dhe ky është problemi më i madh për shumë votues amerikanë. Për dekada, inflacioni ka qenë aq i qetë, sa që shumica e amerikanëve mund ta shpërfillnin. Por tani, kostoja e mallrave thelbësore është kthyer në çështjen më shqetësuese dhe po ushqen zemërimin e votuesve.
Stimuli i madh ekonomik i Joe Biden në fillim të vitit 2021, nxiti fillimisht rritjen e inflacionit në vend dhe më pas, pushtimi i Ukrainës nga Rusia e shtyu edhe më tej shtrenjtimin e çmimeve. Votuesit së shpejti mund ta dënojnë Biden për këtë, në kutitë e votimit.
Sipas Qendrës Kërkimore Pew, firmë sondazhi, katër të pestat e amerikanëve thonë se ekonomia do të jetë “shumë e rëndësishme” në vendimin e votës; tre të katërtat janë “shumë të shqetësuar” për çmimin e ushqimeve dhe mallrave të konsumit.
Megjithatë, pasojat e gati dy viteve të “Bidenomics” shkojnë përtej rritjes së inflacionit. “Bidenomics” po trajton dy nga kërcënimet më të mëdha afatgjata me të cilat përballet Amerika: ngritja e një Kine gjithnjë e më autokrate dhe rreziqet e ndryshimit të klimës.
Vitin e kaluar, zoti Biden nënshkroi tre projektligje historike, për infrastrukturën, gjysmëpërçuesit dhe mjedisin, të cilat së bashku përmbajnë plane për të shpenzuar 1.7 trilionë dollarë. Këto përbëjnë një politikë industriale të plotë.
Rezultati është ndryshimi më i madh në ekonominë e vendit, që nga koha kur Kongresi mbështeti bujarisht prodhuesit amerikanë të makinave dhe çipave, në vitet 1980. Qeveria do të japë 180 miliardë dollarë në subvencione dhe kredi tatimore për firmat lokale, gjatë pesë viteve të ardhshme. Kjo arrin në nivelin 0.7% të PBB-së, edhe më tepër se sa Franca dirigjiste.
Kjo fazë e “Bidenomics” ka qëllime vërtet të lavdërueshme. Por për shkak të proteksionizmit, Amerika ka më pak gjasa që t’i arrijë ato. Duket sikur, pasi ka përcaktuar saktë destinacionin e tij, zoti Biden ka lidhur këmbët përpara se të nisej. Kostot e kësaj qasjeje të re do të përballohen nga Amerika dhe aleatët e saj.
Me të drejtë, Amerika dëshiron të ruajë udhëheqjen e saj teknologjike në prodhimin e avancuar të çipave, veçanërisht përballë Kinës. Gjysmëpërçuesit po bëhen gjithnjë e më të rëndësishëm për ushtritë dhe mund të bëhen vendimtarë në një kohë kur Inteligjenca Artificiale po ndikon mbi luftën.
Një shqetësim tjetër i arsyeshëm lidhet me varësinë e Amerikës nga Kina për pajisjet thelbësore të energjisë së gjelbër, siç janë bateritë. Një ditë, kjo mund t’i japë Xi Jinping kontroll mbi ekonominë amerikane, ashtu siç varësia e Europës ndaj gazit rus, krijon përparësi për Vladimir Putin.
Biden njëkohësisht dëshiron të përmirësojë infrastrukturën e vjetruar dhe të ulë emetimet e karbonit. Ai i ka ndjekur këto synime me subvencione dhe rregulla “buy American”, dhe demokratët shpresojnë se nxitja e prodhimit vendas dhe shtimi i vendeve të punës për klasën e mesme, do t’u sigurojë më shumë vota.
Problemi është se proteksionizmi është një pilulë helmuese që dobëson të gjithë strukturën. Ai lëndon njësoj edhe mikun dhe armikun, duke dëmtuar aleancat e Amerikës dhe duke nxitur të tjerët të përgjigjen me të njëjtën monedhë.
Bashkimi Europian dhe Koreja e Jugut ankohen se blerësit e automjeteve të tyre elektrike, nuk do të përfitojnë nga subvencionet e reja të Amerikës, të cilat do të favorizojnë vetëm makinat e montuara në Amerikën e Veriut dhe kështu mund të shkelin rregullat e Organizatës Botërore të Tregtisë. BE-ja po përgatit subvencionet e veta për çipat, të cilat do të konkurrojnë me ato të Amerikës.
Përpjekjet e Amerikës për t’i larguar vendet aziatike nga sfera e influencës së Kinës, përmes Kornizës Ekonomike Indo-Paqësore, janë zhvlerësuar nga kthesa që ka marrë vendi nga brenda. Proteksionizmi perëndimor i bën më të besueshme pretendimet e presidentit kinez Xi se demokracitë i mbështesin rregullat ekonomike globale, vetëm atëherë kur u leverdis.
Edhe brenda vendit, proteksionizmi e vështirëson arritjen e qëllimeve të “Bidenomics”. Subvencionimi i makinave elektrike të montuara në Amerikën e Veriut do t’i bëjë ato më të shtrenjta dhe me cilësi më të ulët, duke ulur nxitjen për një ekonomi më të gjelbër. Ligjet e reja shpesh kërkojnë që projektet të paguajnë paga të mandatuara nga qeveria ose të përdorin hekur dhe çelik amerikan.
Plani i Departamentit të Tregtisë për dhënien e subvencioneve të çipave, është zotuar të trajtojë një sërë problemesh sociale, nga dhënia e vendeve të punës për të varfrit, deri te ndihma e bizneseve në pronësi të grave. Burokracia do të rrisë edhe më tej kostot për konsumatorët dhe taksapaguesit.
Në vend që të vendosë barriera, Amerika duhet të korrë përfitimet e hapjes së vendit. Ardhja e më shumë emigrantëve të aftë, do të nxiste industrinë e teknologjisë së gjelbër dhe atë të prodhimit të çipave.
Lehtësimi i rregullave të lejeve mund të nxisë më tej ndërtimin e infrastrukturës së gjelbër. Uljet e taksave mund të favorizojnë investimet. Tregtia e lirë e teknologjive thelbësore me aleatët, do ta bënte më të lirë dekarbonizimin dhe shmangien e varësisë nga autokracitë, për demokracitë perëndimore. Dhe nëse synimi është të pengohet prodhimi kinez i çipave, Amerika mund ta bëjë këtë pa dëmtuar industrinë, si ndalimi i shitjes së teknologjisë së avancuar të çipave në Kinë.
Sigurisht, zoti Biden duhet të punojë brenda kufijve të së mundshmes politike. Të paktën instinktet e tij proteksioniste po kanalizohen drejt disa qëllimeve produktive: demokratët nuk arritën të impononin një kufi federal dhe një sistem tregtar për të frenuar emetimet e karbonit në mënyrë më efikase.
Por tani, projektligjet e infrastrukturës dhe ato të gjysmëpërçuesve, kanë tërhequr mbështetje dypartiake. Premtimi për nxitjen e prodhimit vendas mund t’i ndihmojë demokratët të fitojnë vota.
Sfidat e së ardhmes
Një pikëpamje e tillë ka të metat e veta. Në një periudhë afatshkurtër, fitimet në popullaritetin e demokratëve ka të ngjarë të jenë të vogla, në krahasim me dëmin nga inflacioni. Rindërtimi i një baze industriale dhe nxitja e vendeve të punës në prodhim mund të jetë popullore, por do të sjellë kosto për amerikanët.
Plani “Bidenomics” mund ta ndihmojë Amerikën të përballet me ndryshimet klimatike dhe me Kinën, por më pak se sa duhet, për shkak të modelit të tij të kushtueshëm dhe joefikas.
Pjesa më e madhe e popullaritetit të planit, vjen nga ideja e gabuar se Amerika duhet të zbatojë politikën e vet industriale, për të kundërshtuar politikën e fortë të Kinës. Në fakt, ekonomia e dobësuar e Kinës dhe tregu i aksioneve në rënie, nxjerrin në pah të metat e centralizimit.
Përparësia e Perëndimit qëndron në të kuptuarit e përfitimeve strategjike dhe ekonomike të hapjes së vendit. Nëse Amerika e lë këtë mënjanë, ajo rrezikon të humbasë garën teknologjike.
Postimi ” Rreziqet e “Bidenomics” shkojnë përtej inflacionit ” eshte marre nga Revista Monitor.
