Intervistë me Loreta Gogaj, drejtore e Departamentit SME në Union Bank
Union Bank ka mbështetur me më shumë se 23 milionë euro financime sektorin e agrobiznesit.
Loreta Gogaj, drejtore e Departamentit të Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme (SME) në Union Bank, thotë për “Monitor” se, pavarësisht sfidave të mëdha strukturore që shtron bujqësia, banka prej më shumë se katër vjetësh po financon me paketa produktesh të posaçme këtë sektor.
Lidhur me programet lehtësuese të përgatitura së fundmi nga Banka e Shqipërisë dhe qeveria, znj. Gogaj thotë se pritshmëritë e bankës janë të ulëta.
Sipas saj, fermerët, më shumë se normat e interesit, kërkojnë fleksibilitet në produkte, afate apo kërkesa ndaj kolateralit.
Ajo shprehet se zhvillimi i kreditimit në bujqësi në Shqipëri kërkon një qasje të integruar mes bankave, shtetit dhe institucioneve mbështetëse.
Znj. Gogaj vlerëson se përmirësimi i regjistrimit të pronës, zhvillimi i sigurimeve bujqësore, edukimi financiar i fermerëve dhe ndërtimi i partneriteteve mes bankave dhe agrobizneseve janë hapa të rëndësishëm drejt zgjidhjes së këtyre sfidave.
Cilat janë aktualisht sfidat kryesore të kreditimit të bujqësisë për bankat tregtare?
Kreditimi i bujqësisë nga bankat në Shqipëri përballet me një sërë sfidash strukturore dhe operacionale. Këto sfida lidhen si me natyrën e sektorit bujqësor, ashtu edhe me sistemin financiar.
Disa nga sfidat kryesore do të rendisja:
1 – Treg i vogël dhe fragmentar i prodhimit. Prodhimi bujqësor shpesh është në sasi të vogla dhe i shpërndarë mes shumë fermerëve. Mungesa e kooperativave ose bashkimeve bën që ekonomitë e shkallës të mungojnë, duke e ulur efikasitetin e investimeve.
2 – Mungesa e kolateralit dhe formalizimi i ulët i fermerëve. Shumë fermerë nuk kanë dokumentacion të rregullt të pronësisë mbi tokën bujqësore, ndërkohë edhe bankat shpesh nuk e pranojnë si kolateral për shkak të problematikave të ndryshme që mund të kenë familjet bujqësore.
Nga ana tjetër, sektori haset me informalitet (pa regjistrim, pa bilance financiare) duke e bërë më të vështirë vlerësimin e kapacitetit pagues dhe riskut të kredimarrësit.
3 – Rreziku i lartë sezonal dhe klimatik dhe mungesa e sigurimeve bujqësore funksionale.
Bujqësia varet shumë nga kushtet atmosferike dhe sezonaliteti, ku një vit i keq klimatik mund të çojë në falimentim të fermerit, duke rritur rrezikun për bankën.
Ndërkohë sigurimet në bujqësi nuk janë të zhvilluara në Shqipëri në mënyrë që fermerët të jenë të mbrojtur ndaj humbjeve dhe bankat nuk kanë garanci për kthimin e kredisë.
4 – Mungesa e krahut të punës me cilësi dhe mekanikës në procese, që lidhet si me problemet e burimeve njerëzore të migrimit të brendshëm dhe emigracionit, ashtu edhe me fragmentimin e tokës dhe diversifikimin e kulturave bujqësore.
Cila ka qenë qasja e Union Bank ndaj sektorit të bujqësisë dhe cilat janë rezultatet e deritanishme në punën tuaj për financimin e këtij sektori?
Union Bank mbështet prej më shumë se 4 vitesh sektorin e agrobiznesit me paketa produktesh të posaçme.
Ne sot kemi mbi 1,700 fermerë që operojnë në bankë dhe një portofol kredie mbi 23 milionë euro.
Kryesisht rajoni Fier-Lushnjë-Berat mbetet rajoni më i rëndësishëm, i cili zë pjesën më të madhe të portofolit të kredisë.
Megjithatë, një rritje të rëndësishme kemi edhe në qytetet Tiranë, Elbasan, Durrës e Kavajë, të cilat kanë mundësi për të hyrë në sektorin agro, në veçanti në aktivitete si: prodhimi i vajit të ullirit apo agroturizmi.
Bashkëpunimi me fonde të ndryshme garancie na krijon mundësinë të rrisim financimin në këtë sektor dhe të krijojmë produkte më fleksibël kundrejt kërkesave për kolateral.
Pse kreditimi i bujqësisë mbetet në nivele shumë të ulëta, pavarësisht promovimit të herëpashershëm të programeve të mbështetjes me linja financimi ose me fonde garancie?
Një arsye janë politikat publike të paqëndrueshme. Subvencionet dhe programet e mbështetjes janë një nxitës i mirë në këtë sektor dhe kanë pasur efekt pozitiv në rritjen e kreditimit kundrejt këtij sektori.
Por, shpesh janë të paparashikueshme dhe ndryshojnë nga viti në vit, duke e bërë të vështirë planifikimin afatgjatë për investime.
Mungesa e ekspertëve dhe këshilluesve në zbatimin e këtyre programeve krijon shumë herë paqartësi, mosrealizime në kohë dhe rritje të rrezikut të mospërfitimit në kohë apo edhe të dështimit të projekteve.
Dhe pavarësisht këtyre programeve që nxisin investimet, rreziku i dështimeve për shkak të ndryshimeve klimatike, problematikave të inputeve, mungesës së punëtorisë dhe informalitetit, mbetet ende shumë i lartë
Edhe njohuritë e kufizuara të bankave për sektorin bujqësor krijojnë vështirësi në këtë drejtim.
Union Bank prej disa vitesh investon në drejtim të trajnimit dhe profilizimit të këshilluesve të biznesit dhe kjo kërkon investime në kapacitete njerëzore dhe njohuri të profilizuara.
Shumë banka nuk kanë staf të specializuar për të analizuar projektet bujqësore. Vlerësimi i investimeve në bujqësi kërkon ekspertizë teknike që shpesh mungon.
Duhen gjetur mënyra se si kjo ekspertizë të merret nga qendra të specializuara dhe me një proces eficient që të sillet kjo njohuri shpejt dhe me cilësi në bankë dhe pa kosto të larta investimi.
Cilat janë pritshmëritë tuaja nga programet e mbështetjes të prezantuara këtë vit nga Banka e Shqipërisë dhe qeveria shqiptare, përkatësisht me linja financimi me çmim të ulët dhe një fond për garantimin e kredive?
Ne kemi krijuar produktin e posaçëm për këtë program të paraqitur nga Banka e Shqipërisë dhe së fundmi dhe me elementin e garancisë sovrane nga Ministria e Financave dhe Ministria e Bujqësisë, duke e promovuar dhe duke ofruar te klientët tanë në këtë sektor.
Gjithsesi, interesi ka qenë i ulët dhe nuk u vu re një shtim i kërkesës prej agrobiznesit.
Nga ana tjetër, kriteret e vendosura në disa raste nuk mund të përmbusheshin, si afati i shkurtër, mungesa e kolateralit, informaliteti i lartë duke mos plotësuar raportet e ripagimit të kredisë, etj.
Gjithashtu, investimet që bëhen në këtë fushë në makineri, blerje linjash prodhimi, janë në vlera të konsiderueshme që nuk mbulohen nga ky program.
Ndaj, pritshmëritë tona lidhur me këto programe janë të ulëta sa u përket aplikimeve të reja që mund të nxiten nga këto skema. Fermerët, më shumë se normat e interesit, kërkojnë fleksibilitet në produkte, afate apo kërkesa ndaj kolateralit.
Në këndvështrimin tuaj, përveç formave të mësipërme, çfarë masash apo ndërhyrjesh do ta bënin sektorin e bujqësisë më të kreditueshëm nga sektori bankar?
Në përgjithësi, zhvillimi i kreditimit në bujqësi në Shqipëri kërkon një qasje të integruar mes bankave, shtetit dhe institucioneve mbështetëse.
Përmirësimi i regjistrimit të pronës, zhvillimi i sigurimeve bujqësore, edukimi financiar i fermerëve dhe ndërtimi i partneriteteve mes bankave dhe agrobizneseve janë hapa të rëndësishëm drejt zgjidhjes së këtyre sfidave.
Përdorimi i fondeve të garancisë apo subvencioneve që mbulojnë pjesën e sigurimit të prodhimit do të ishte një nxitje më e madhe dhe mbështetje, në veçanti për fermerët. Skemat e IPARD janë ato që nxisin kryesisht agroprodhimin.
Postimi ” “Union Bank, më shumë se 23 milionë euro financim për agrobiznesin” ” eshte marre nga Revista Monitor.
