Më shumë se 380 organizata të shoqërisë civile kanë paralajmëruar një sistem gjykatash ‘sekrete’ që po kërcënon qëllimet globale të klimës.
Skema e Zgjidhjes së Mosmarrëveshjeve Investitor-Shtet (ISDS) është përfshirë në shumë marrëveshje tregtare dhe investimesh. Ajo u mundëson korporatave transnacionale të padisin qeveritë në gjykata jashtë sistemit ligjor kombëtar, për ndryshimet e ligjit dhe politikave që ata kanë frikë se mund të ulin fitimet e tyre.
Kompanitë e lëndëve djegëse fosile po përfitojnë prej tij për të paditur për heqjen nga përdorimi të qymyrit, anulimin e një tubacioni nafte me rërë katrani dhe ndalimin e frakingut. Individët e industrisë parashikojnë se do të ketë shumë raste të tjera, duke pasur parasysh shkallën e aseteve të bllokuara ndërsa bota po kalon drejt burimeve të pastra të energjisë.
Oxfam International, 350.org, Greenpeace dhe qindra organizata të tjera janë pas thirrjes së re për të lënë ISDS këtë javë. Ka një sërë mënyrash në të cilat kërcënimi i veprimeve ligjore nga kompanitë e karburanteve fosile po pakëson ambiciet klimatike të qeverive. Në një raport të Panelit Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC) në fillim të këtij viti, shkencëtarët e klimës paralajmëruan se mekanizmat ISDS mund të shkaktojnë “ftohje rregullatore”.
Me fjalë të tjera, frika për t’u paditur bën që vendet të vonojnë ose të vendosin kundër ndërmarrjes së veprimeve jetike për klimën, siç është heqja graduale e karburanteve fosile. Ministrat e klimës së Danimarkës dhe Zelandës së Re pranuan për Capital Monitor se kërcënimi i padive nga shteti investitor i pengoi ata në COP26.
Qeveritë nuk u bashkuan me iniciativat klimatike ose vendosën synime më pak ambicioze për të shmangur padinë sipas ISDS. OJQ-të janë të shqetësuara se industria e financave po vazhdon të promovojë ISDS në COP27. Sistemi po rrit gjithashtu koston e veprimit për klimën, kur nevojiten dëshpërimisht më shumë fonde në vendet në zhvillim.
Në gusht, qeveria italiane u detyrua t’i paguante 241 milionë euro – mbështetur nga taksapaguesit – firmës britanike të naftës Rockhopper pasi Italia anuloi planet e firmës për shpimin e naftës në det të hapur në 2015.
Një tjetër rast i profilit të lartë përfshin anulimin e tubacionit të rërës së katranit Keystone në Amerikën e Veriut. Operatori kanadez TC Energy po padit SHBA-në sipas Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut (NAFTA) pasi Biden e tërhoqi përfundimisht atë vitin e kaluar.
Në Europë, Traktati i Kartës së Energjisë (ECT), i cili përfshin ISDS, aktualisht është duke u kontestuar ashpër. Një numër vendesh europiane po largohen nga marrëveshja ndërkombëtare, duke përfshirë Gjermaninë, Francën dhe Spanjën.
Globalisht, “vendet si Afrika e Jugut, India, Zelanda e Re, Bolivia, Tanzania, Kanadaja dhe SHBA-ja kanë ndërmarrë të gjitha hapa drejt heqjes së ISDS”, kanë thënë organizatat e shoqërisë civile në një deklaratë të re.
Burimi: ScanTv.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.
